HAK YOLUNUN ESASLARI-İMÂM-I GAZALÎ (K.S)

Kullanıcı avatarı
tahaakb
Özel Üye
Özel Üye
Mesajlar: 1312
Kayıt: 20 Oca 2010, 02:00

HAK YOLUNUN ESASLARI-İMÂM-I GAZALÎ (K.S)

Mesaj gönderen tahaakb »

HAK YOLUNUN ESASLARI

YAZAN: İMÂM-I GAZALÎ (K.S)

Bismillahirrahmânirrahîm


KİTAP HAKKINDA

Kıymetli okuyucularımız!

Sizlere faydalı ve kıymetli bir eseri daha sunuyoruz.

Eser, büyük âlim, arif, Hak dostu İmam Gazâlî'ye (rah) aittir. Eserin asıl ismi, 'Ravdatü't-Tâlibîn ve Umde-tü's-Sâlikîn'dir. Biz konusuna uygun olarak, tercümeye "Hak Yolunun Esasları" ismini verdik.

Eser, manevî terbiye yolunun esaslarını, edeplerini, ölçülerini, temel ahlâklarını, ilimlerini konu etmekte; Ehl-i sünnet itikadına aykırı olan görüş, mezhep ve düşünceleri değerlendirip reddetmektedir.

Bu eser kısa, özlü bir reçete olup tasavvuf terbiyesinin ilmihâli durumundadır.

İmam Gazâlî (rah), bu eserde itikad, edep, güzel ahlâk ve seyrü sülük konularında en lâzım bilgileri özlü ve çarpıcı bir şekilde ortaya koymuştur. Bu haliyle eser, sanki Ihyâü Ulûmi'd-Din adlı kitabının bir özeti gibidir.

Kıymetli okuyucularımız!

Kitabın müellifinin de dediği gibi; bu dünyada varlık sebebimiz iki şeydir: Bunlar, ilim ve ameldir. İlim, amelin önündedir; dinimizin ilk emri ilimdir, ilimsiz amel ya noksan ya da bozuk olur; kazancı zararını kurtarmaz.

Faydalı ilim, yüce yaratıcıyı tanıtan; O'nun emrini, dinini, yolunu ve gerçek sevgiyi öğreten ilimdir. Dinimizin zahirdeki hüküm ve amellerini öğreten ilme "fıkıh ilmi" denir. Kulluğun merkezi olan kalple ilgili ilim, idrak, edep, ahlâk ve terbiyeyi öğreten ilme de "tasavvuf ve terbiye ilmi" denir.

Her müslüman bu iki ilmin farz kısmını bilmesi gerekir.

İşte elinizdeki eser, manevî terbiyenin farzlarını işleyen ilmihâli durumundadır. Eserin Allah için sabırla okunmasını tavsiye ediyoruz.

Muhtemel hatalarımızı bize ulaştırma lutfunda bulunan kıymetli okuyucularımızdan Allah razı olsun.

Bize bu hizmeti" ikram eden yüce Allah'a sonsuz hamdolsun.

Dr. Dilaver Selvi



MÜELLİFİN ÖNSÖZÜ

Şeyh, imam, âlim, allâme, sahasında tek, Hüccetü'l-İslâm Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Ahmed el-Gazâlî et-Tûsî (Allah onu rahmetiyle kuşatsın, rızâsına ulaştırsın ve kendisini cennetlerin en güzel yerlerinde yerleştirsin) der ki:

Dostlarının kalplerini muhabbetinin ateşiyle yakan, onların bütün düşüncelerini kendisinde toplayan, ruhlarını yüce zâtına kavuşma iştiyakı ve O'nu müşahede aşkıyla coşturan, gözlerini ve basiretlerini yüce cemâlini görmeye bağlayan Allah'a hamdolsun.

Bu halleri yaşayan Allah dostları, O'na kavuşmanın sevinci ile sarhoş oldular; kalpleri O'nun yücelik ve heybetini müşahede edince hayret içinde kaldılar; dünya ve âhirette O'ndan başkasını görmediler.

Onların gözlerine herhangi bir varlığın sureti ilişse, basiretleri hemen ona şekil veren yüce zâta yönelir.

Kulaklarına herhangi bir nağme gelse, sırları derhal yüce sevgiliyi hatırlar ve O'nu zikreder.

Herhangi bir inilti, âh, coşku, hüzün, heyecan ve şevk sesi işitseler, hemen yüce Mevlâ'yı hatırlar; O'nun için ah çeker; kalpleri O'na çekilir, O'nun için hüzünlenirler;

O'nun katındakilere şevkleri artar; O'na yönelirler, O'na koşarlar, O'na kulak verirler. Gözleri ve kulakları O'ndan başkasına kapanır; O'ndan başkasını görmez ve işitmezler.

İşte bu kimseler, Allahu Teâlâ'nın özel dostluğu için seçtiği ve seçkin kulları arasından kendisine tahsis ettiği dostlarıdır.

Yüce Allah, son peygamber olarak gönderdiği Hz. Muhammed (s.a.v) Efendimiz'e ve hidayet yolunun rehberleri yaptığı âl ve ashabına salât ve selâm etsin.

Ben bu kitabı, hak yoluna girmek ve o yolda gitmek isteyen bir kimsenin -inşallah- güzelce uyması ve istifade etmesi için yazdım. Onda bir hata etmekten ve yanlış bir şey söylemekten yüce Allah'a sığınırım. O, en güzel yardım eden ve destek verendir.

Yüce Allah'tan bu kitabı okuyanlara faydalı yapmasını diliyorum. Hiç şüphesiz O, bizlere çok yakındır ve dualarımıza karşılık verendir.

Kitap, bir girişle birçok fasıl ve bölümden oluşmaktadır.


GİRİŞ

Bil ki, halkın Hak'tan kopmasının ve perdelenmesinin pek çok sebebi vardır; bunların en başta gelenleri şunlardır:

Halka yönelmek ve onlara takılıp kalmak. Kendi nefsi ile meşgul olmak. Yaptığı işlere bakıp onlarla aldanmak.
Sahih ve doğru inançtan sapmak. Bu sapma, her insanın nefsinin yaratılışı ve cibilliyetine göre farklı şekillerde olmaktadır.
Makam, mal, dünya, mevki ve şöhret sevgisi.
Uzun yaşama arzusu ve ileride yaparım düşüncesi.
Cimrilik.
Nefsin kötü arzularına uyma.
Kendini beğenme.
Yiyecek, içecek ve giyeceklerin haram yoldan kazanılması.
Dünya işlerinin bozuk olması.
Nefsanî duyguların kalbe hâkim olması.
Nefisle mücahedeyi terk ve ihmal edip onun kötü arzularına boyun eğmek.
İnsanlara karşı güzel ve şirin gözükmeye çalışmak.
Kin, düşmanlık, haset, cehalet, ahmaklık, gösteriş ve ikiyüzlülük gibi kötü huylara sahip olmak.
Göz, kulak, dil, el ve ayak gibi azaları, yüce Allah'ın taatı dışında kullanmak. Halbuki, Kur'ân-ı Kerîm'de uyarıldığı gibi; bütün bu azalar, her yaptığından sorumludur. (el-İsrâ 17/36.)
Tembellik, gevşeklik, gaflet ve bunların dışındaki yüce Allah'tan uzaklaştıran şeyler de bu kısma dâhildir.
Kaynak: Hak Yolunun Esasları-İmam-Gazali (k.s)
Resim
Kullanıcı avatarı
tahaakb
Özel Üye
Özel Üye
Mesajlar: 1312
Kayıt: 20 Oca 2010, 02:00

Re: HAK YOLUNUN ESASLARI-İMÂM-I GAZALÎ (K.S)

Mesaj gönderen tahaakb »

HAKK'IN DIŞINDAKİ HER ŞEY PERDEDİR

Şunu bil ki, halka bakmak ve nefsin arzularına bağımlı olmak Hakka karşı bir perdedir.

Yaptığı işleri kendinden bilmek, bir çeşit şirktir; çünkü kulun yaptığı bütün işleri yaratan ve ortaya çıkaran yüce Allah'tır. Kula ait olan ise onu yapmaktır. Bu durum, kulun yaptığı iyiliklere sevap ve kötü işlerine ceza vermek için böyle takdir edilmiştir.

Kul, ilâhî kudretin ortaya çıkarmasıyla bir iş yaptığında, buna kulun kesbi/fiili ve kazancı denir. Ehl-i sünnet mezhebinin görüşü böyledir. Kul, bir işi yapmaya başladığında ona bu işi yapma kudreti verilir; öncesinde değil. Kul bir işe başlayacağı anda Allahu Teâlâ onun için bir kudret yaratır; bu kudretle yapılan işe kulun kesbi denir.

Kim, yaptığı işi sadece kendisinin istediğini ve kendi kudretiyle yaptığını söylerse, o, Kaderî'dir.
(Kaderî; kaderi inkâr eden, kulun yaptığı bir işi, ezeldeki bir kadere göre değil; o anda kendi irade ve kudretiyle yaptığını söyleyen bâtıl, bozuk, sapık fırkanın adıdır. Bu gruba "Mu'tezile" de denir.)

Kim, yaptığı bir işte kendisinin hiçbir irade ve kudretinin olmadığını söylerse, o, Cebrî'dir.
(Cebrî, Cebriyye mezhebi, kulun hiçbir irade ve kudrete sahip olmadığını; ilâhî kader ve kudrete tabi olduğunu, yaptığı her işte, rüzgârın önündeki yaprak gibi, nereye sevkedilirse oraya gittiğini söyleyen bozuk fırkadır.)

Kim, yaptığı bir işi Allahu Teâlâ'nın irade ettiğini, kendisinin de bu işi yaptığını ve ondan sorumlu olduğunu söylerse; o, sünnet üzere giden, doğru yola ulaşmış bir kimsedir. Bu konu çok uzundur; burası yeri değildir. Biraz sonra -inşallah- bu konuda bazı açıklamalar gelecektir.

Doğru inanç ve sahih akideden sapmaya gelince, bunun sebebi; nefsin kötü arzularının kalbe hâkim olması ve bozuk mezhep/fikir üzerinde taassup göstermektir.

Büyük âlimlerden biri demiştir ki: "Nice insanlar vardır ki, onların ameli az olduğu halde, güzel inançları kendilerini kurtarır. Birçok insan da vardır ki, pek çok ameli bulunmakla birlikte, bozuk inançları kendilerini helak eder."

Makam, mal ve dünya sevgisi, öldürücü bir zehirdir.

Baş olma ve şöhret sevgisi, insanda kibir meydana getirir.

Dünyaya fazla dalmak, dini mahveder.

Ariflerden biri der ki: "Yaptığım bir hayır işi insanlar gördüğünde, o ameli gözümden düşürürüm/artık ondan bir sevap beklemem."

Uzun emele/fazla yaşama hırsına gelince, bu düşünce, güzel amele mani olur ve insanı Hak'tan alıkoyar.

İleride yaparım düşüncesi ise, şeytanın en büyük tuzağıdır.

Cimrilik, kötü arzulara kapılma ve insanın kendisini beğenmesi, kişiyi helake götüren büyük günahlardandır.

Gıdanın haram olmasına gelince; bu kalbi karartır, katılaştırır ve Allahu Teâlâ'dan uzaklaştırır. Helâl gıda ise, kalbi nurlandırır, onu inceltir ve Yüce Allah'a yaklaştırır. Bu konuda Allahu Teâlâ şöyle buyurmuştur:

"Ey iman edenler! Size rızık olarak verdiğimiz şeylerin temiz olanlarından yiyin." el-Bakara 2/172.

Temiz yiyecek, helâl olan yiyecektir. Bir âlimin dediği gibi, sen yiyeceğini ve içeceğini helâlinden yap; geceleri ibadetle geçirmesen gündüzleri nafile oruç tutmasan da ciddi bir kaybın olmaz.

Helâl yemek, sûfîlerin yolunda büyük bir esastır. Bir kul, bütün geceyi ibadetle geçirse; fakat karnına girene dikkat edip onun nereden nasıl geldiğini bilmedikçe, bu ibadetin kendisine bir faydası olmaz. İnsanların sıratı en hızlı geçecek olanı, dünyada şüpheli şeylerden en fazla sakınanlarıdır.

Allahu Teâlâ, bir kudsî hadiste şöyle buyurur:

"Kulum, aç kalırsan beni görürsün; şüpheli şeylerden sakınırsan beni tanırsın; dünya mal ve hırsından sıyrılırsan, bana ulaşırsın."

Diğer bir kudsi hadiste de şöyle buyrulur:

"Vera' sahiplerine (şüpheli şeylerden sakınanlara) gelince, onlara azap etmeye haya ederim."

Büyük zâtlardan biri şöyle demiştir: "Sana ilim, açlık, halktan gizlenme ve oruç gerekir. Hiç şüphesiz ilim, bir nurdur; onunla insanın yolu aydınlanır; açlık ise hikmete ulaşma yoludur."

Bâyezîd-i Bistâmî demiştir ki: "Allah için hangi gün aç kaldıysam, o gün kalbimde, daha önce bulmadığım bir hikmet elde ettim."

Kendini halktan gizlemek ve fazla tanınmamak, bir rahatlık ve tehlikelerden selâmettir. Oruç ise, bir yönüyle samediyyet/kimseye muhtaç olmama sıfatıdır; onun benzeri bir amel yoktur. Bunu, "O'nun benzeri/dengi/misli hiçbir şey yoktur"5 eş-Şûrâ 42/11. âyetinden anlıyoruz.

Kim devamlı oruç tutarsa bu ona ilim, marifet ve müşahedeyi kazandırır. Bunun için Allahu Teâlâ şöyle buyurmuştur:

"İnsanın bütün yaptığı ibadetler kendisine aittir, ancak oruç hariç. Oruç, benim içindir ve onun karşılığını ben veririm. Oruçlunun ağzının kokusu Allah katında misk kokusundan daha hoştur."6 Buhari v.d.

Dünya ile aşırı meşgul olmak ve şehvetin/kötü arzuların kalbe hâkim olması, bütün kötü sıfatları peşinden getirir. Bu kötü sıfatları güzel sıfatlarla değiştirmedikçe, kulun Allah'a yakın olması düşünülemez.

Ariflerden biri der ki: "Kul, hayrın dışındaki şeylerle kalbini kirlettiği sürece, manevî yakınlığa ve ilâhî huzurda bulunmaya lâyık olamaz; tâ kalbini mâsivadan/Allah'tan gayri ve O'nun razı olmadığı şeylerden temizleyinceye kadar."

Hz. Osman (r.a) demiştir ki: "Eğer kalpler günah kirlerinden temiz olsaydı, Kur'an okumaya doyamazdı."

Gerçekten kalp temiz olunca, kendisiyle konuştuğu yüce zâtı müşahede eder, başkasından kesilir.

Şunu iyi bil ki, Hak'tan başka her şey O'nunla kul arasında bir perdedir. Eğer varlığın zulmeti olmasaydı, gayb nuru ortaya çıkardı. Şayet nefsin fitnesi/imtihanı ve âfetleri olmasaydı, aradaki perdeler kalkardı. Eğer aradaki engeller olmasaydı, hakikatler keşfolurdu. Şayet kalpte manevî hastalıklar olmasaydı, ilâhî kudret apaçık gözükürdü. Eğer kalpte tamah/eşya ve yaşama hırsı olmasaydı, içine ilâhî muhabbet yerleşirdi. Şayet, ebedî yaşama zevki olmasaydı, iştiyak ateşi ruhları yakardı.

Eğer uzaklık olmasaydı, yüce rabbimiz müşahede edilirdi.

Kalbi örten perdeler açılınca, kalp bağlardan kesildiği için sebepler silinir, engeller ortadan kalkar.

Şu şiir bu konudadır:

Uzun süredir senden gizlenen sır açıldı sana;

Bir zamanlar karanlıktaydın, şimdi çıktın sabaha.

O'nun gayba ait sırrına sensin perde olan;

Eğer sen olmasaydın, her şey çekilirdi aradan.

Ondan ayrı kalınca, çıkarma hatırından;

Bekle açılacak kapıyı yârin çadırından.

Yârden bir söz geldi ki dinleyen hiç usanmaz;

Nesir olsun, nazım olsun tadına doyum olmaz.

Ariflerden biri der ki: "Allahu Teâlâ bir kula kötülük murat ederse, ona amel kapısını kapatır, tembellik kapısını açar."

Muaz b. Cebel'e (r.a) bir adam gelerek, "Şu iki adamın durumu hakkında bana ne dersin? Bunlardan biri bütün gayretiyle ibadet ediyor, ameli çok, günahı azdır; ancak yakîni zayıf ve kalbine şüphe geliyor" dedi. Muâz (r.a), "Onun şek ve şüphesi amelini yok eder" cevabını verdi. Adam, "Peki şu diğer adam hakkında ne dersin? Onun ameli azdır, fakat yakini/imanı kuvvetlidir; bununla birlikte günahı da çoktur. Muâz (r.a) sustu. Bunun üzerine adam, "Vallahi, eğer şu birincinin şüphesi onun hayırlı amellerini yok ederse; bunun yakîni de onun bütün günahlarını yok eder" dedi. O zaman Hz. Muâz (r.a) adamın omzundan tutarak, "Ben şu adamdan daha ince anlayışlı birini görmedim" dedi.
Kaynak: Hak Yolunun Esasları-İmam-Gazali (k.s)
Resim
Kullanıcı avatarı
tahaakb
Özel Üye
Özel Üye
Mesajlar: 1312
Kayıt: 20 Oca 2010, 02:00

Re: HAK YOLUNUN ESASLARI-İMÂM-I GAZALÎ (K.S)

Mesaj gönderen tahaakb »

BAYEZİD-İ BİSTAMİ'NİN GAYRET VE AMELİ

Bâyezîd-i Bistâmî (rah) demiştir ki:

"On iki sene nefsimin başında demircilik yaptım. On beş sene kalbimin aynasını cilâlamakla meşgul oldum. Bir sene, nefisle kalbimin arasındaki vaziyeti gözetledim; bir de baktım ki belimde bir zünnar/şirk bağı var. Bu defa beş sene onu kesmek için çalıştım; onu nasıl keseyim diye düşündüm. Sonra bana işin gerçeği keşfoldu; bütün halkı ölmüş kabul ettim; hepsinin üzerine dört tekbir getirdim, cenaze namazlarını kıldım."

Yüce Allah en iyisini bilir; bu sözün mânası şudur:

O, nefsini terbiye yolunda çalıştı; onun bozuk ve kötü sıfatlarını gidermek, ucb/amelini beğenme, kibir, hırs, kin, düşmanlık, haset gibi nefsin alıştığı kötü huyları temizlemek için çok uğraştı. Bunu başarmak için nefsini korku ocağına attı; ilâhî emir ve nehiy tokmakları ile iyice ezip terbiye etti. Bu çalışma ile onun temizlendiğini düşündü. Sonra, kalbinin ihlâs aynasına baktı; orada gizli şirkten bir takım şeylerin kaldığını gördü. Bunlar riya/gösteriş, amellerine bakma, sevap ve azap düşüncesi ile amel etme, keramet ve manevî hediyelere göz dikme gibi şeylerdi. Bütün bunlar, yüce Allah'ın seçkin kulları yanında ihlâsta bir çeşit şirktir. İşte zünnar diye işaret ettiği bunlardır.

Sonra bu zünnarı, yani nefsin Hakk'ın dışındaki beklenti, korku ve bağlarını kesmeye yöneldi; bütün halktan yüz çevirdi; öyle bir hale geldi ki, nefsin gözünde diri olan şeyleri öldürdü; kalbinin içinde ölü olan şeyleri diriltti. Nihayet, kalbiyle kadîm olan ezelî sevgiliye yöneldi ve O'ndan başkasını yok konumuna getirdi. Bu hali elde edince, mahlûkatın üzerine dört tekbir getirip cenaze namazlarını kıldı ve bütün varlığı ile Hakk'a yöneldi.

Bâyezîd-i Bistâmî'nin, "Halkın üzerine dört tekbir getirdim" sözünün mânası budur; çünkü ölmüş kimsenin üzerine dört tekbir getirilir. Bir de, halkı Hak'tan perdeleyen şeyler dört tanedir: Bunlar nefis, hevâ/kötü arzular, şeytan ve dünyadır.

Hazret, nefsini ve kötü arzularını öldürdü; şeytanı ve dünyayı terketti. Bunun için, gönlünün çektiği her şeye bir tekbir getirdi. Hakikat şudur ki, en büyük olan Hak'tır; O'ndan başkası ise çok zelil ve çok küçük şeylerdir.
Kaynak: Hak Yolunun Esasları-İmam-Gazali (k.s)
Resim
Kullanıcı avatarı
tahaakb
Özel Üye
Özel Üye
Mesajlar: 1312
Kayıt: 20 Oca 2010, 02:00

Re: HAK YOLUNUN ESASLARI-İMÂM-I GAZALÎ (K.S)

Mesaj gönderen tahaakb »

AŞILMASI GEREKEN ALTI ENGEL

Sonra iyi bil ki, şu altı aşamayı geçmeden, Hakk'a yakınlık derecelerine ulaşamazsın.

Birinci aşama; azalarını dinin haram kıldığı şeylerden uzak tutmaktır.

İkinci aşama; nefsi, alışıp sevdiği kötü âdetlerinden kesmektir.

Üçüncü aşama; kalbi, beşeriyet halinin karanlık ve perdelerinden kurtarmaktır.

Dördüncü aşama; sırrı, tabiatın kötülük ve bulanıklığından temizlemektir.

Beşinci aşama; ruhu, hissî perde ve engellerden kurtarmaktır.

Altıncı aşama; aklı, boş hayal ve vehimlerden kesip kurtarmaktır.

Birinci aşamayı geçince, kalbin hikmet kaynaklarına ulaşırsın.

İkinci aşamayı geçersen, ledünni (ilâhî) ilimlerin sırrına vâkıf olursun.

Üçüncü aşamadan sonra sana, melekût/gayb âleminin münâcâtları ve bu âlemin alâmetleri keşfolur.

Dördüncü aşamada sana Allah'a yakınlık makamlarının nurları parlar ve gözükür.

Beşinci aşamada sana, sevgiliyi müşahede güneşi doğar.

Altıncı aşamadan sonra, kudsî daireye, ilâhî yakınlık cennetine inersin; işte o zaman daha önce müşahede ettiğin madde âlemine ait insanî etkilerden ve hoşa giden şeylerden tamamen kurtulursun.

Allahu Teâlâ, seni seçkin kullar arasına katmak istediği zaman sana muhabbet kâsesinden bir yudum içirir; onunla senin susuzluğun daha da artar, aldığın zevkle iştiyakın had safhaya çıkar; devamlı ilâhî yakınlığı istersin, sükûnet seni ızdıraba düşürür.

Bu muhabbet sarhoşluğu sende yerleşince, seni dehşete düşürür; bu dehşet seni hayrete götürür; işte o durumda sen hep Hakk'ı isteyen ve arayan bir mürid olursun.

Bu hayret hali sende devam edince, seni senden alır, kendinden haberin olmaz, ortada ben diyeceğin bir şeyin kalmaz; her şeyi alınmış ve ilâhî cezbe ile kendinden geçmiş bir halde olursun. İşte bu durumda sen Cenâb-ı Hak tarafından seçilip sevilen bir kimse (murad) olursun.

Sende, zâtını/kendini görme düşüncesi yok olunca, kendine ait bir sıfat kalmayınca ve devamlı Cenâb-ı Hak ile beraberlik (beka hali) gerçekleştiği için "nefsimden fâni oldum" duygusunu da tamamen silip atınca sana özel dostluk ve ilâhî yakınlık elbisesi giydirilir; yüce Allah'ın hadîs-i kudsîde, "Benimle işitir, benimle görür" buyurduğu sıfata sahip olursun. Artık yüce Allah senin dostun ve her işinde vekilin olur. Bu hal içinde sen konuşursan hep O'nun zikrini yaparsın; gördüğün her şeyde O'nun nurlarını görürsün; bir hareket ettiğinde O'nun verdiği özel bir kudretle hareket edersin; bir şeyi tuttuğunda O'nun kudretiyle tutarsın. O hal içinde ikilik gider, ayrılık ortadan kalkar.

Bu halde ayağın sabit olur ve manevî sarhoşluk hali sırrında yerleşirse, sen hep: "O" dersin. Eğer manevî vecd ve zevk hali sana galip gelir ve seni temkin halinden çıkarırsa, o zaman da "sen" dersin.
7 Buhârî, "Rikâk," 38; ibn Mâce, "Fiten," 16; Begavî, Şerhu's-Sün-ne, I, 142.

Sen birinci durumda, halinde sabit ve dengedesin, temkin sahibisin; ikinci durumda ise halden hale geçmektesin. Artık bundan öte, kelime ile işaret edilecek şeyleri anlamak müşkildir, zordur.
Kaynak: Hak Yolunun Esasları-İmam-Gazali (k.s)
Resim
Kullanıcı avatarı
tahaakb
Özel Üye
Özel Üye
Mesajlar: 1312
Kayıt: 20 Oca 2010, 02:00

Re: HAK YOLUNUN ESASLARI-İMÂM-I GAZALÎ (K.S)

Mesaj gönderen tahaakb »

BİRİNCİ BOLÜM


DİNİN TEMEL RÜKÜNLERİ/FARZLARI


Şunu bil ki, kısa olmakla birlikte kelime-i şehâdeti oluşturan iki söz, Allahu Teâlâ'nın zâtını, sıfatlarını, fiillerini ve Hz. Muhammed'in hak peygamber olduğunu ifade etmektedir. İmanın temeli bu dört esas üzerine kuruludur:

Birinci esas; Allahu Teâlâ'nın zâtını tanımaktır. Bunun temeli şu on asıl üzere kuruludur. Bunlar, Allahu Teâlâ hakkında şunları bilmektir:

Allahu Teâlâ vardır, mevcuttur.

O'nun varlığı ezeli ve ebedidir/ varlığı için bir başlangıç ve bitiş zamanı yoktur; varlığı zamana bağlı değildir.

O, bir cevher, cisim ve araz değildir. O'nun için hiçbir yön tayin edilemez. O, bir mekana yerleşmiş değildir. O, her şeyi görür.

O, tektir (misli, benzeri, dengi, eşi, çocuğu, yardımcısı yoktur).

İkinci esas; Allahu Teâlâ'nın sıfatlarını bilmektir. Bu

da on esas üzere kuruludur. Bunlar, Allahu Teâlâ hakkında şunları bilmektir:


Allahu Teâlâ, haydır (diridir, hayat sahibidir).

O, bilendir (her şeyi bilir).

O, kadirdir (her şeye gücü yeter).

O, irade sahibidir (her var olan ve var olacak olan şeyi önce O diler).

O, her şeyi işitir.

O, her şeyi görür.

O, konuşur.

O, neyi haber veriyorsa sözü doğrudur.

O, herhangi bir varlığın içine girmekten yüce ve uzaktır.

O'nun sıfatları da zâtı gibi ezelîdir (sonradan yaratılmış değildir).

Üçüncü esas; Allahu Teâlâ'nın fiillerini (işlerini) bilmektir. Bunun da esası şu on şeyi bilmektir.

Kulların bütün fiilleri Allahu Teâlâ'nın yaratmasıyla meydana gelir. Bu fiiller, irade edilmesi yönüyle Allah'a aittir; yapma yönüyle de kullara aittir.

Allahu Teâlâ, yarattıklarını farklı derecelerde yaratır ve dilediklerini diğerlerinden üstün kılar.

O, kullarına güçlerinin üstünde yük yükleme hakkına sahiptir/ancak rahmetiyle yüklememiştir.

O, hiç kusuru olmayan kimseye azap etme hakkına sahiptir/ancak azabını inkâr ve isyan edenlere hazırlamıştır.

Allahu Teâlâ'nın kulların maslahat ve menfaatlerine en uygun olanı yapma yükümlüğü yoktur/ancak o ne yaparsa kullarının iyiliğinedir.

O'na hiçbir şeyi yapmak vacip değildir; ancak O, peygamberleri ve kitapları aracılığı ile neyi yapacağını söylemişse, onları yapar.

Allahu Teâlâ'nın kullara peygamberler göndermesi caizdir; vacip değildir.

Peygamberimiz Hz. Muhammed'in (s.a.v) gönderilmesi sabittir, haktır; mucizeler ile desteklenmiştir.

Dördüncü esas; sem'iyyâta inanmaktır. Bunlar da şu on şeyin varlığını tasdik etmektir: Öldükten sonra dirilmek, hesap için toplanmak, kabir azabı, Münker ve Nekir meleklerinin suali, mizan (amellerin tartılması), sırat, cennet ve cehennemin yaratılmış olması ve imametle ilgili hükümler.

Sem'iyyât, ancak Allah ve Resûlü'nden işitilerek bilenecek şeylerdir.

Kaynak: Hak Yolunun Esasları-İmam-Gazali (k.s)
Resim
Kullanıcı avatarı
tahaakb
Özel Üye
Özel Üye
Mesajlar: 1312
Kayıt: 20 Oca 2010, 02:00

Re: HAK YOLUNUN ESASLARI-İMÂM-I GAZALÎ (K.S)

Mesaj gönderen tahaakb »

İKİNCİ BÖLÜM


EDEP

Hz. Peygamber (s.a.v) şöyle buyurmuştur:

"Beni rabbim terbiye etti ve edebimi ne güzel yaptı. (Süyûtî, el-Câmiu's-Sagir, nr. 310. Hadisi, Sem'ânî, Edebü'l-lmlâ adiı eserinde, İbn Mes'ûd'dan rivayet etmiştir. Bk. Sehâvî, el-Ma-kâsıd, s. 45; Aclûnî, Keşfü'l-hafâ, nr. 164; M. Nâsırûddin el-Elbâ-nî, Daîfe, nr. 72.)

Edep, kulun zahirinin ve bâtınının yani dışının ve içinin terbiye ile güzelleştirilmesidir. Kulun zahiri ve bâtını güzelleşince edepli bir sûfî olur.

Kim, sünnetin edebine sarılırsa, Allahu Teâlâ onun kalbini marifet nuruyla nurlandırır. Allah'ın Habibi Hz. Muhammed'e (s.a.v), emirlerine, fiillerine ve ahlâkına uymaktan, bir de söz, fiil, inanç ve niyet olarak onun edepleriyle edeplenmekten daha şerefli bir makam yoktur.

Kul ile yüce Allah arasındaki işler genelde üç alanda gerçekleşir. Bunlar yardım isteme, gayret ve edeptir. Yardım istemek kuldan; tövbesine yardım etmek ise yüce Allah'tandır. Gayret kuldan, başarıya ulaştırmak Allah'tandır. Edep kuldan, ikram ve ihsanlar Allah'tandır.


Kim, salihlerin edebiyle edeplenirse, o keramete ve ilâhî ihsanlara kavuşur. Kim evliyanın edebiyle edeplenirse, o, ilâhî yakınlığa alınır. Kim, sıddıkların edebiyle edeplenirse, o, müşahedeye ulaştırılır. Kim, peygamberlerin edebiyle edeplenirse, ona, ünsiyet/özel muhabbet ve dostluk nimeti bahşedilir. Kim, edepten mahrum olursa, bütün bu hayırlardan mahrum kalır.

Meşâyihin/kâmil mürşidlerin emirlerine uymayan ve edeplerine razı olmayan kimse, tek başına Kur'an ve sünnet ile gerçek edebi elde edemez.

Terbiye yolunun başındaki kimselere gereken edebi koruyamayan kimse, nasıl olur da terbiyenin sonuna gelmiş yüksek makam sahibi velîlerin makamlarına ulaştığını iddia edebilir?

Yüce Allah'ı tanımayan kimse, O'na yönelmez. O'nun emir ve yasaklarına dikkat etmeyen kimse, edepten çok uzaktadır.

Yüce Allah'a hizmet ve kulluğun edebi; kul ne kadar çok amel de yapsa, kendisini o amele sevkeden yüce rabbine nazar edip bütün yaptıklarını hiç görmektir.

Kul, yaptığı taatiyle cennete girer; edebiyle yüce Allah'a erer.

Tevhid, imanı gerekli kılar; imanı olmayan kimsenin tevhid inancı yoktur, iman da dine uymayı gerekli kılar; dine uymayan kimsenin gerçek bir imanı ve tevhid inancı yoktur. Din de edebi gerekli kılar; edebi olmayan kimsenin gerçek mânada bir dini, imanı ve tevhid inancı yoktur. '

Edebi terketmek, kovulmayı gerektirir; kim huzurda edebini bozarsa, kapıya kovulur; kim kapıda edebini bozarsa, ahıra hayvanların hizmetine gönderilir.

Edeplerin en güzeli, dinde fakih olmak (dini güzelce öğrenmek), dünyadan gönlünü çekmek ve yüce Allah'ın senin üzerindeki hakkını bilmektir. Arif, yüce Rabbine karşı edebini terkederse, helak olanlarla birlikte helak olur.

Şöyle denilmiştir: "Üç şey var ki, onları yapan kimse garip ve yalnız kalmaz. Bunlar, dinde şüphe edenlerden uzaklaşmak, güzel edebi korumak ve kimseye eziyet yapmamaktır."


Din ehlinin en çok üzerinde durduğu edepler; nefislerini güzel ahlâkla süslemek, azalarıyla ilgili edepleri yerine getirmek, helâl-haram sınırlarına dikkat etmek ve kötü arzularını terketmektir.

Seçilmiş velîlerin daha çok üzerinde durduğu edepler ise; kalplerini temizlemek, sırlarının hal ve yönelişlerine dikkat etmek, sözlerini yerine getirmek, içinde bulunduğu vaktin hakkını korumak, vaktin gereğini yapmak, kalbe gelen boş düşüncelere fazla iltifat etmemek, yüce Allah'tan bir şey talep ettikleri ve ilâhî huzurda bulundukları zaman güzel edep içinde olmaktır.


Kim, nefsini edeple ezip terbiye ederse, o, yüce Allah'a ihlâsla kulluk yapar. Denilmiştir ki, ihlâs; Allahu Te-âlâ'yı seksiz şüphesiz bir şekilde tanımaktır.

Şöyle denilmiştir: Allahu Teâlâ buyurur ki:
"Kim, isim ve sıfatlarıma imanla birlikte kulluğa sarılırsa, onu edeplendiririm."

Kim, zâtımın hakikatini açığa vurmak isterse, ona kızarım. Artık sen bunlardan hangisini istersen onu seç!"

Kim, içinde bulunduğu vaktin edebini muhafaza etmezse; vakit onun için bir kınanma ve azap sebebi olur.

Bir mürid/hak yolcusu, edebi terkederse, geldiği yere geri döner.


Ebû Ubeyd Kasım b. Sellâm'ın (rah) şöyle dediği nakledilir: "Mekke'de bulunduğum sıralarda çoğu kez Kabe'nin hizasında otururdum. Bazan da, ayaklarımı uzatmış halde sırt üstü yatar, dinlenirdim. Bir gün bu halde uzanmış yatarken kadın velîlerden Mekkeli Âişe yanıma geldi; beni o halde görünce, 'Ey Ebû Ubeyd! Senin ilim ehli bir zât olduğunu söylüyorlar; bir söz de benden al: Yüce rabbinin huzurunda edeple otur; yoksa ismin Allah'a yakın velîler defterinden silinir!' diye uyardı. Bu kadın, Hak dostu ariflerdendi."

Ariflerden biri der ki: "Zahiren ve bâtınen/dışın ve içinle edebe sarıl. Zahirdeki edebi zayi eden kimse, zahiren cezalandırılır; iç alemindeki edebi zayi edin kimse ise, bâtınen/iç âleminde cezalandırılır."

Edep, kuvvede ve yaratılışta olan bir şeyi fiiliyata çıkarmaktır. Yaratılışı ve tabiatı güzel olan kimselerde, hak olan güzel işler meydana çıkar. İnsanın tabiatının şekillenmesi, Cenâb-ı Hakk'ın işidir; onun yaratılmasında insanın bir kuvveti yoktur. Bu durum, çakmak taşında ateşin bulunmasına benzer. Çakmak taşında ateşin bulunması yüce Allah'ın işidir; onun meydana çıkarılması ise insanın işidir.

Edepler de böyledir; onun kaynağı güzel tabiatlar ve kula verilen ilâhî ihsanlardır.

Allahu Teâlâ, sûfîlerin iç âlemlerini olgun ve olgunluğa erecek şekilde hazırlamıştır. Onlar güzel terbiye ve riyazet yolları ile Allahu Teâlâ'nın nefislerinde yerleştirdiği kabiliyetleri ortaya çıkarırlar; böylece edepli ve güzel ahlâklı kimseler olurlar.
Kaynak: Hak Yolunun Esasları-İmam-Gazali (k.s)
Resim
Kullanıcı avatarı
tahaakb
Özel Üye
Özel Üye
Mesajlar: 1312
Kayıt: 20 Oca 2010, 02:00

Re: HAK YOLUNUN ESASLARI-İMÂM-I GAZALÎ (K.S)

Mesaj gönderen tahaakb »

İKİNCİ BÖLÜM


ARİFLERİN İLÂHÎ HUZURDAKİ EDEPLERİ

Bütün edepler Resûlullah Efendimiz'den (s.a.v) alınıp öğrenilir; çünkü o, zahirî ve batınî bütün edeplerin kaynağıdır. Allahu Teâlâ' onun Mi'rac'da ilâhî huzurdaki güzel edebini şu âyetiyle haber vermektedir:

"(Huzurumuzda) onun gözü (başka şeylere) kaymadı, haddi de aşmadı."(en-Necm 53/17.)

Bu, sadece Resûlullah Efendimize (s.a.v) nasip edilmiş çok ince bir edeptir. Bu âyetle Allahu Teâlâ Peygamber Efendimiz'in (s.a.v) mübarek kalbinin (Hakk'a) yönelme ve (Hakk'ın dışındaki şeylerden) yüz çevirme halindeki itidal ve dengesini haber vermektedir.

Resûlullah Efendimiz (s.a.v), yüce Allah'tan gayri şeylerden yüz çevirerek, tamamen yüce Mevlâya yönelmiş, bütünüyle yerleri, dünyanın zevk ve nimetlerini, semaları, âhiretin zevk ve nimetlerini geride bırakmış; yüz çevirdiği bu şeylere dönüp bakmamış, onları terkedip elinden kaçırmasından dolayı kendisinde hiçbir üzüntü hali de meydana gelmemiştir. Allahu Teâlâ bu güzel hali Kur'an'da şöyle ifade buyurmuştur:


"Elinizden gidene üzülmeyesiniz ve Allah'ın size verdikleriyle sevinmeyesiniz diye her şey ilâhî bir ölçüyle takdir edildi."(el-Hadîd 57/23.)

Bu ayet, bütün müminlere hitap etmektedir; hüküm herkes için geçerlidir.

"Onun gözü (başka şeylere) kaymadı" ayeti ise, bu umumi hitabın ötesinde, özel olarak Hz. Resûlullah'ın (s.a.v) halini haber vermektedir.

"Onun gözü (başka şeylere) kaymadı" ifadesi, Efendimizin (s.a.v) iki güzel halini bize bildirmektedir. Bunlardan birisi, Yüce Allah'tan gayri her şeyden yüz çevirmesi; diğeri de sadece O'na yönelmesidir.


Hz. Resûlullah Efendimiz (s.a.v), "Kabe Kevseyn" makamında kendisine gelen manevî varidat ve ihsanları almış, sonra da Ailahu Teâlâ'nın azamet ve celâli karşısında haya ederek, edeple gözlerini öne eğmiş; bunca ihsan ve iltifatlar karşısında taşkınlık yapıp haddi aşmasın diye nefsini tam bir zillet ve fakirlik haline bürümüştür. Gerçekten, kendisini zenginlik ve bolluk içinde görünce taşkınlık etmek nefsin bir sıfatıdır. Ailahu Teâlâ nefsin bu sıfatı hakkında şöyle buyurmuştur:

"Doğrusu insan kendini yeterli ve zengin görmekle azgınlık edip haddi aşar."(el-Alak 96/6-7.)

Ayrıca nefis, ilâhî ihsanların ruh ve kalbe gelişi anında, onları gizlice dinlemek ve o arada kendi hesabına bazı şeyler çalmak ister. İlahî lütuflardan azıcık bir şey elde edince de, kendisini yeterli görüp haddi aşar. Haddi aşması onu, ileri derecede rahatlık ve serbestliğe götürür; halbuki bu hal, ilâhî lütufların daha fazla gelmesini engeller. Bu durumda nefsin haddini aşması, kabının darlığından dolayı, gelen feyzi ve verilen ihsanları taşıyamamasındandır.

Hz. Musa'da (a.s), yukarıda "Onun gözü (başka şeylere) kaymadı" ayetinde anlatılan durumun bir yönü gerçekleşmiştir.

Hz. Mûsâ (a.s), ilâhî huzurda bulunduğu anda güzel edebinden dolayı terk edip geride bıraktığı şeylere iltifat etmedi, onlara karşı bir üzüntü duymadı; fakat kalbi ve ruhu ilâhî ihsanlarla dolunca, nefsi gelen varidata gizlice kulak verip kendisi için alabileceği manevî paya ve nasibe göz dikti. O andaki manevî ihsanlardan payını alınca; kendisini müstağni/zengin ve yeterli gördü. Gelen varidat onu tamamen doldurup kapasitesini aşınca, aşırı sevinçten haddini aşarak,

"Rabbim! Cemâlini göster de bakayım!" dedi; fakat bu talebi kabul edilmedi ve daha fazla manevî şeyleri elde etmeye sabır ve sebat gösteremedi. Böylece Allah'ın habibi/sevgilisi Hz. Muhammed (s.a.v) ile Allah'ın Kelimi/özel kelâm ettiği Hz. Mûsâ (a.s) arasındaki fark ortaya çıkmış oldu.

Sehl b. Abdullah et-Tüsterî demiştir ki: "Resûlullah (s.a.v), ilâhî huzurda nefsinin gördüğüne ve müşahede ettiğine dönüp bakmadı; çünkü o, bütün varlığı ile yüce rabbini müşahedeye yönelmişti; o makamda kendisine tecelli eden ilâhî sıfatlardan zuhur eden şeyleri müşahede ediyordu."


Bu sözü iyi düşünen bir kimse, bizim açıkladığımız şeylerle Sehl'in sözünün birbirine uygunluk arzettiğini görür.

En iyisini yüce Allah bilir.
Kaynak: Hak Yolunun Esasları-İmam-Gazali (k.s)
Resim
Kullanıcı avatarı
tahaakb
Özel Üye
Özel Üye
Mesajlar: 1312
Kayıt: 20 Oca 2010, 02:00

Re: HAK YOLUNUN ESASLARI-İMÂM-I GAZALÎ (K.S)

Mesaj gönderen tahaakb »

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM


SÜLÜK VE TASAVVUF

Bil ki, tasavvuf dilinde sülük; insanın ahlâklarını, işlerini ve ilimlerini güzelleştirmektir, ilk durumunda kul bütün bunların içinde Rabbinden gafildir; ancak O'na vâsıl olmak için devamlı iç âleminin temizliği ile meşgul olur.

Bir Hak yolcusunun sülûkünü (Hakk'a gidişini) bozan şeyler iki tanedir. Bunlar; ilâhî emirlerde tevillere dalıp ruhsatların peşine düşmek; diğeri de kötü arzularına uyan bozuk kimselere uymaktır.

Kim, içinde bulunduğu vaktin hükmünü (amel ve edebini) zayi ederse, o cahildir. Kim, içinde bulunduğu vaktin amelinde kusurlu davranırsa, o gafildir. Kim o vakitteki işi ihmal ederse, o âcizdir.

Bir müridin kalbindeki bütün düşüncesi Allah ve Resulü olmadıkça, mürid gündüzlerini oruçlu geçirip dilini sükûta alıştırmadıkça, Hak yolundaki iradesi sahih ve samimi değildir. Çünkü çok yemek, çok konuşmak ve çok uyumak kalbi katılaştırır. Ayrıca Hak yolcusunun sırtı çokça rükû halinde, alnı secdede, gözleri yaşlı ve günaha kapalı, kalbi hüzün içinde ve dili sürekli zikir halinde olmalıdır.

Kısaca, Hak yolcusunun her âzası, devamlı Allah ve Resûlü'nün teşvik ettiği bir işle meşgul olmalı; onların yapılmasını hoş görmediği işleri terketmelidir. Hak adamı, vera'a sarılıp haram ve şüpheli şeylerden el çekmeli, kötü arzuların terk etmeli, devamlı Allahu Teâlâ'nın lutfundan kendisine ihsan ettiği hayırlı şeyleri gözetmelidir.

Hak yolcusu yaptıklarını sevap için değil, Allah'ın rızâsını elde etmek için yapmaya gayret etmelidir. Yaptığı her işi, bir âdet ve alışkanlık olarak değil, ibadet olarak yapmalıdır.Kim, iş ve ibadetinde, onu kim için yaptığına bakarsa; amelini ve nefisini görmez; boş arzularını terkeder.
Şu halde, hak yolundaki niyet ve iradenin sahih olması için, nefsin boş tercihini terketmek ve ilâhî takdirin tecellisi karşısında sükûnete bürünmek gerekir.

Bu konudaki bir şiirde şöyle denmiştir:

Ben ona ulaşmak istiyorum, o ise benden ayrı kalmayı;

Ben de uydum onun arzusuna, terkettim bir tercih yapmayı.


Yüce Allah'ın hükmüne uyup halktan fâni ol (hepsini gönlünden sil); Allah'ın emirine uyarak nefsinden fâni ol; Allah'ın fiiline tabi olarak kendi iradenden fâni ol; işte o zaman Allah'ın ilmini alacak bir kap durumuna gelmeye ehil olursun.

Halkı gönülden silmenin alâmeti; onlardan tamamen kesilmen, bir ihtiyacın için onlara sık sık müracaatı terketmen ve ellerindeki dünyalık şeylerden ümidini kesmendir.

Kendinden ve kötü arzularından fâni olmanın alâmeti; bir şey kazanma çabasını terketmek, bir fayda elde etmek veya bir zararı def etmek için sebeplere tutunmayı bir kenara bırakmaktır.


Bu hali elde ettiğin zaman, kendi aklınla kendin için bir harekete girmezsin; sahip olduğun şeylere bakıp kendine itimat etmezsin; kendini savunmaya geçmezsin ve kendine bir zarar vermeye kalkmazsın. Bütün bunları, senin işlerini ilk olarak görüp gözeten yüce rabbine havale edersin; bundan sonra da her işini O'nun görmesini istersin. O senin bütün işlerini anne rahminde ve süt emme döneminde nasıl görüp gözetti ise; bundan sonra da görüp gözetir; yeter ki sen O'na güven ve işlerini teslim et.

Allah'ın fiiline razı olup kendi iradenden fâni olmanın alâmeti; kendi başına hiçbir şeyi murad etmemendir; çünkü bu durumda sen yüce Allah'ın iradesinden başka bir iradeye sahip olmazsın. O sende istediği gibi fiilini icra eder; sen de bu fiiller ve tecelliler karşısında azaların sakin, kalbin huzur içinde, gönlün rahat, yüzün güleç, iç âleminin tadını bozmadan teslimiyet gösterirsin. İlâhî kudret seni istediği gibi evirip çevirir; senin üzerinde ezelde verilen hüküm icra edilir, sana mülkün sahibi ilim ve hikmet öğretir, sana nurdan elbiseler giydirir ve böylece seni geçmişteki ilim sahibi dostlarının makamına çıkarır.

Kaynak: Hak Yolunun Esasları-İmam-Gazali (k.s)
Resim
Kullanıcı avatarı
tahaakb
Özel Üye
Özel Üye
Mesajlar: 1312
Kayıt: 20 Oca 2010, 02:00

Re: HAK YOLUNUN ESASLARI-İMÂM-I GAZALÎ (K.S)

Mesaj gönderen tahaakb »

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM


UZLETİN (HALKTAN UZAKLAŞMANIN) GEREKLİLİĞİ

Hak yolcusuna, maddî ve manevî düşmanlarına üstün gelebilmesi için uzlete (yalnızlığa ve halktan uzak kalmaya) sarılması gerekir.

Uzlet iki çeşittir; biri farz, diğeri fazilettir.

Farz olan uzlet, kötü işlerden ve kötülüğe bulaşmış insanlardan uzaklaşmaktır.

Fazilet olan uzlet ise; boş işlerden ve boş işlerle uğraşan kimselerden uzaklaşmaktır.

Şöyle de denilmiştir: Halvet, uzletten ayrı bir şeydir. Halvet, yabancılardan ayrı kalmaktır; uzlet ise, nefisten ve nefsin davet ettiği Allah'tan uzaklaştıran şeylerden uzaklaşmaktır.


Denilmiştir ki: "Selâmet on parçadır; dokuzu susmakta, biri de halktan ayrı kalkmaktadır."

Yine şöyle denilmiştir: "Hikmet (Hikmet, Allah tarafından verilen özel ilim, hayır, güzel davranış, doğru karar, faydalı iş, isabetli görüş mânalarına gelir.)on parçadır; dokuzu insanın kendisini ilgilendirmeyen konularda sükût etmesinde; kalan biri de insanlardan uzak kalmasındadır."

Konuştuklarına pişman olan çoktur; sükût ettiğine pişman olan ise yok denecek kadar azdır.


Denilmiştir ki: "Halvet (insanlardan ayrılmak) asıl bir iştir; insanlara karışmak ise, gerektiğinde yapılacak arızî bir durumdur. İnsan, asıl olana sarılmalı; halkın arasına da ihtiyaç kadar karışmalıdır. Halkın içine karıştığında da sükûta sarılmalıdır; çünkü asıl yapılacak olan odur."

Bir şairin dediği gibi, yaşadığın zamanda bir kimse sana safa ve huzur kazandırıyorsa; o kimse yüce Allah tarafından sevilen bir kuldur; ona yanaş. Ancak böyle birisini nerede bulacaksın!


Denilmiştir ki, halvet, kalp ile olur. Bu halveti gerçekleştiren kul, bütün varlığı ile Allahu Teâlâ'ya yönelir, kalbi O'na bağlanır, O'nun sevgisiyle kendisinden geçer, gönlü O'na akar; sanki O'nun huzurunda gibi olur.

Denilmiştir ki, Hak yolcusunun ilk işi, bütün gücünü kullanarak dili ve kalbiyle çokça zikretmesidir. Öyle ki, zikir bütün vücut azalarına ve damarlarına yayılır; sonra zikir kalbine intikal eder. O zaman dili sükût eder, kalbi, gizlice Allah Allah demeye devam eder. Kalp bu zikri yaparken devamlı rabbine yönelir, yaptığı zikri görmez.


Sonra kalbi de sakinleşir, artık bundan sonra kalp yüce Allah'ın sevgisi içinde tamamen kaybolur, O'na bağlanır, O'na yönelir, hep O'nu müşahede eder bir halde asıl aradığı rabbinin düşüncesiyle meşgul olur.

Sonra kalp, rabbinin müşahedesiyle kendisini hatırlamaz olur; sonra bütünüyle rabbine yönelip kendisinden hepten kaybolur. Bu durumdaki bir kul, sanki ilâhî huzurda,


"Bu gün mülk kimindir? Tek ve her şeye hükmü geçen Allah'a aittir" ayetini duyar gibi olur.

O zaman Cenâb-ı Hak, kalbe tecelli eder; bu tecelli anında kalp ızdıraba düşer, dehşete kapılır, üzerinde manevî sarhoşluk, huzur, heybet ve tâ'zim (yüceltme) hali hâkim olur. Artık kalpte tek aradığı yüce mevlasından başka hiçbir varlığa yer kalmaz.

Bu konuda şöyle denilmiştir: "İlâhî huzurda kabul gören âşıkların açıkça müşahede ettikleri dosttan başka hiç kimseye bir haceti yoktur."


Allahu Teâlâ'nın, "Şahit olana ve şahit olunana yemin olsun /o..."âyetinin tefsirinde şöyle denilmiştir:

Bu ayette bahsedilen şahit Allah'tır; sahid olunan (müşahede edilen) ise, O'nun hiçbir varlığa muhtaç olmayan zâtının cemâlinin aksidir (tecellisidir). Bu durumda, şahit de meşhûd (şahit olunan) da O'dur.

Kaynak: Hak Yolunun Esasları-İmam-Gazali (k.s)
Resim
Kullanıcı avatarı
tahaakb
Özel Üye
Özel Üye
Mesajlar: 1312
Kayıt: 20 Oca 2010, 02:00

Re: HAK YOLUNUN ESASLARI-İMÂM-I GAZALÎ (K.S)

Mesaj gönderen tahaakb »

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM


KENDİNİ AŞMANIN YOLU

Ey dostum! Gözlerini kapat ve bak; ne görüyorsun?

Eğer hiçbir şey görmüyorum diyorsan, bu bir hatadır. Aslında görüyorsun; fakat vücudunun zulmeti (karanlığı) sana basiretinden daha yakın olduğu için basiret gözünü bulup kullanamıyorsun. Eğer basiret gözünü bulmak ve gözlerini kapattığın halde önünü görmek istiyorsan; vücudundan bir şeyleri noksanlaştır yahut ondan biraz uzaklaş. Ondan bir şeyi noksanlaştırman veya az da olsa ondan uzaklaşman mücahededir.

Mücahede, Allah'tan gayri şeyleri vücuttan defetmek yahut onları öldürmek için bütün gayreti ortaya koymaktır. Allah'tan gayri şeyler vücut, nefis ve şeytandır. Bu gayretin sonuç vermesinin bazı yolları vardır:

1-Zamanla gıdayı azaltmak. Vücudun, nefsin ve şeytanın kuvveti gıdadan olmaktadır. Gıda azalınca, onların etkisi de azalır.

2-Kendi (tercih) seçimini terkedip onu güvenilir bir mürşidin tercihinde fâni etmektir. Bunu, mürşidin kendisi için en uygun olanı tercih etmesi için yapmalıdır. Gerçekten, terbiye yolunun başındaki Hak yolcusu, büyük adamların ulaştığı yaşa ve başa ulaşmayan küçük çocuk gibidir; yahut o malını saçıp savuran dengesiz kimse gibidir. Böyle olanların başına, işlerini sevk ve idare edecek bir sorumlu, velî, hakîm yahut sultan gereklidir.

3-Cüneyd-i Bağdâdî'nin (k.s) yolundan gitmektir ki, o yolun da sekiz şartı vardır:

1- Devamlı abdestli bulunmak.

2- Devamlı oruç tutmak.

3- Devamlı halvette olmak.

4- Devamlı "lâ ilahe illallah" zikrini yapmak.

5- Devamlı kalbini mürşidine bağlamak. İşlerinde kendi akıl ve tasarrufunu bir kenara bırakıp mürşidinin tasarrufuna tâbi olarak meydana gelen olaylarda onun ilminden istifade etmek.

6- Devamlı kalbe gelen boş düşünce ve vesveseleri kalpten silip atmak.

7- Fayda olsun zarar olsun Allah'a karşı her şeyde itirazı terketmek.

8- Allahu Teâlâ'dan cenneti yahut ateşten korunma gibi şeyleri istemeyi terkedip devamlı O'nun rızâsına yönelmek.

Müşahede makamında vücut, nefis ve şeytanın durumu arasında fark vardır.

Vücut, ilk halinde koyu bir karanlık içindedir; biraz temizlenince önünde siyah bir bulut şeklini alır. Vücut, şeytanın tahtı ve tasarrufu altında olunca, kırmızı olur. Vücut, ıslah edilip şeytanın etkileri yok edilince ve üzerindeki haklar korununca temizlenir, yağmur bulutu gibi beyaz olur.

Nefis ortaya çıktığında rengi göğün rengi gibi mavidir. Nefsin, suyun kaynağından çıkan göze gibi kaynayan kanalı vardır. Nefis şeytanın tahtı ve hâkimiyeti altında olunca, sanki bir karanlık ve ateş kaynağı olur; o zaman hayır için hareketi çok aza iner; çünkü şeytanda hiçbir hayır yoktur.

Nefsin vücuda bir şeyler akıtması ve terbiyesi ona bağlıdır. Nefis manevî kirlerden arınıp temizlenince, üzerine hayır akar ve ondan hayır çıkar. Eğer nefse kötülük akarsa, bu defa kendisinden şer ve kötü işler çıkar.

Şeytan, safi olmayan bir ateştir; büyük bir şekilde küfür zulmetleriyle karışmıştır. Bazan senin önünde uzun boylu, heybetli bir zenci şeklini alır; sanki senin kalbine girmeye çalışan biri görünümdedir. Eğer ondan kurtulmak istiyorsan; kalbinin içinde: "Ey darda kalıp yardım isteyenlere yardım eden Allahım! bize yardım et!" diye söyle; o senden kaçar.

Kaynak: Hak Yolunun Esasları-İmam-Gazali (k.s)
Resim
Kullanıcı avatarı
tahaakb
Özel Üye
Özel Üye
Mesajlar: 1312
Kayıt: 20 Oca 2010, 02:00

Re: HAK YOLUNUN ESASLARI-İMÂM-I GAZALÎ (K.S)

Mesaj gönderen tahaakb »

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM


SÛFÎ KİMDİR?

Bir sûfî şu sıfatlara sahiptir:

Fakirlik onun ziyneti, sabır süsü, ilâhî takdire rızâ bineği, tevekkül ahlâkıdır.

Allahu Teâlâ tek olarak ona yeter.

Sûfînin azaları devamlı itaat halindedir.

Sûfî, kalpten şehvet ve kötü arzuları temizlemiştir.

Sûfî, gönlünü dünyadan çeker; nefse ait bütün keyif ve hazlardan çekinir.

Dünyaya bir rağbeti yoktur; eğer dünyadan bir şey alacaksa, yeterli miktardan ötesine geçmez.

Sûfînin kalbi, günah kirlerinden temizdir; Rabbinin muhabbetiyle kendinden geçmiştir; sırrı ile devamlı Allahu Teâlâ'ya koşar.

Her şey ona sığınır; onunla ünsiyet ve muhabbet eder; o ise kalbiyle hiç kimseye yakın olmaz, hiçbir şeye güvenmez.

Yüce Mâbud'undan başka hiçbir şeyle ünsiyet kurup muhabbet etmez.

Sûfî, dinî yaşantısında, en evlâ, en mühim ve en ihtiyatlı olanla amel eder.

Sûfî, Allahu Teâlâ'yı her şeye tercih eder.

Kaynak: Hak Yolunun Esasları-İmam-Gazali (k.s)
Resim
Kullanıcı avatarı
tahaakb
Özel Üye
Özel Üye
Mesajlar: 1312
Kayıt: 20 Oca 2010, 02:00

Re: HAK YOLUNUN ESASLARI-İMÂM-I GAZALÎ (K.S)

Mesaj gönderen tahaakb »

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM


TASAVVUF NEDİR?

Tasavvuf, nefsi kulluk alanında koşturmak ve kalbi yüce Rabbe bağlamaktır.

Denilmiştir ki, tasavvuf, halktan ihtiyaçları gizlemek ve sıkıntılara göğüs germektir.

Sehl b. Abdullah et-Tüsterî (rah) demiştir ki: "Sûfî, bozuk düşünce ve işlerden temiz, içi güzel fikirle dolu, gözünde altın ile toprağın eşit olduğu kimsedir."


Şöyle de denilmiştir: "Tasavvuf, kalbi halk ile beraber olma arzusundan temizlemek, tabiattan gelen kötü ahlâkları terketmek, beşerî sıfatların zararlı etkilerini söndürmek, nefse ait boş dava ve iddialardan uzak durmak, ruhanî sıfatlarla elde edilecek yüksek makamlara yükselmek, hakikat ilimlerine sarılmak ve dinde Hz. Resûlullah'a (s.a.v) uymaktır."

Bir diğer tarif: "Sûfî, devamlı temizlik ve arınma içindedir. O, kalbini nefsin bozuk düşünce ve ahlâklarından temizleme işiyle uğraşarak bütün vakitlerini kötü işlerden temizlenmekle geçirir. Devamlı yüce Rabbine boyun büküp ihtiyacını arzetmesi, kendisine bu işte yardımcı olur; bu hale devam etmenin bereketiyle bozuk ve kötü işlerini farkeder. Her ne zaman nefis harekete geçip herhangi bir kötü sıfatını ortaya çıkarınca, onu derin basireti ile anlar ve ondan rabbine kaçar, sığınır.

Demek ki sûfî, kalbini temizleme işine devam ettiği sürece kalbi Hak'ta toplanır; nefsin hareket etmesiyle kalp dağılır; hali karışır.
Sûfî, Rabbi ile kalbini ihya eder; kalbiyle de nefsinin işlerini kontrol ve ıslah eder.


Bir ayette Allahu Teâlâ şöyle buyurmuştur:

"Allah için hakkı ayakta tutan adaletli şahitler"(el-Mâide 5/8.)

Bu, Allah için nefse karşı adaletli olmaktır; bunu yapan kimse tasavvufun hakikatine ulaşmış olur.

TASAVVUFUN ESASLARI

Tasavvuf terbiyesinin temel esasları, helâl yemek ve Hz. Resûlullah'ın (s.a.v) ahlâkına, fiillerine, emirlerine ve sünnetine uymaktır.

Cüneyd-i Bağdadî (rah) der ki: "Kim, yeterince Kur'an'ı ezberlemez ve sünneti bilmezse, bu terbiye işinde kendisine uyulmaz; çünkü bizim bütün ilmimiz Kur'an ve sünnete bağlıdır. Bu yol, boş dava ve sözde kalan iddia ile değil, takvaya uyarak ve şüpheli işlerden kaçarak elde edilir."

Tasavvufun evveli ilim, ortası amel, sonu da ilâhî ihsanlardır. İlimle, kuldan ne istendiği anlaşılır; amel, insanın istediğine ulaşmasına yardımcı olur; manevî ihsanlara ise, en son noktada ulaşılır.

Manevî terbiye yoluna girenler üç gruptur:

İşin başında olup bu terbiyeyi almak isteyene mürid denir.
İşin içine girip terbiyeye devam edene şâir (hak yolda giden kimse) denir.
İşin sonuna gelene de vâsıl (Hakka ulaşmış kimse) denir.


Mürid, içinde bulunduğu vaktin hakkını korumakla meşgul olur.
Terbiye yolunda ilerleyen, hal sahibidir.
Terbiyenin sonuna gelen kimse ise, yakînî iman ve ilim sahibidir.
Velîlerin yolunda en faziletli iş, nefeslerini sayacak kadar vaktini uyanık geçirmektir.


Müridlik makamında olan kimsenin yapacağı iş; nefsiyle bir sürü mücahede, bu uğurda pek çok zorluğa göğüs germek, acıları yudumlamak, boş heves ve arzularını terketmek ve nefsin meylettiği şeylere karşı dayanmaktır.

Manevî yolda seyreden kimseye gerekenler; muradını elde etme yolunda karşılaşacağı tehlikelere sabretmek, her halde doğru ve samimi olmaya dikkat etmek, bütün makamlarda edebi korumaktır. Bu durumda olan kimseden her makamda edep istenir. O, telvin sahibidir; yani devamlı bir halden diğerine geçer; sürekli ilerleme ve yükselme halindedir.

Terbiyede son noktaya gelen kimse ise, manen uyanıktır, halinde sabittir, Allahu Teâlâ'nın davet edip yapılmasını
istediği her şeye koşar, her emre uyar, makamları bir bir geçer, temkin halindedir; sıkıntılar onu değiştirmez, farklı haller onda aksi bir etki yapmaz.
O zorluk, rahatlık, darlık, bolluk, cefa ve vefa anlarında hep aynı güzel haldedir. Yemesi, açlığı gibi olur (yiyince karnını fazla doyurmaz), uykusu ise uyanıklığı gibi geçer (uyurken bile kalbi uyanıktır).


Bu makamdaki kimse bütün kötü arzuların yok edip, üzerine düşen hakları yerine getirmekle meşguldür. Onun zahiri (dışı) halkla, bâtını (içi) ise Cenâb-ı Hak'la beraberdir. Bütün bu anlattıklarımız, Hz. Resûlullah'ın (s.a.v) güzel hallerinden bazılarıdır.

Denilmiştir ki: Bu yola girenlere sûfî denmesinin sebebi şudur:

Onlar, himmet ve azimlerini çok yüksek tutarak kalpleriyle Allahu Teâlâ'ya yönetip sırlarıyla devamlı O'nun huzurunda ilk safta durdukları için kendilerine sûfî ismi verildi.


Kaynak: Hak Yolunun Esasları-İmam-Gazali (k.s)
Resim
Kullanıcı avatarı
tahaakb
Özel Üye
Özel Üye
Mesajlar: 1312
Kayıt: 20 Oca 2010, 02:00

Re: HAK YOLUNUN ESASLARI-İMÂM-I GAZALÎ (K.S)

Mesaj gönderen tahaakb »

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM


MELÂMÎLİK VE MELÂMÎ'NİN HALLERİ

Melâmetî, hiçbir iyiliğini göstermeyen ve hiçbir kötü işini de gizlemeyen kimsedir. Bunun açıklaması şudur:

Melameti, damarlarına varana kadar bütün benliğiyle ihlâsı tatmış ve sıdkı (doğruluğu) elde etmiş kimsedir; bu durumda o, içinde bulunduğu hali ve amelleri hiç kimsenin bilmesini istemez. Melâmîler'in, ihlasa sarılma konusunda ayrı ve özel bir yerleri vardır. Onlar, sahip oldukları hal ve amellerin gizlenmesi kanaatindedirler ve onları gizlemekten büyük tat alırlar.

Öyle ki, Melamiler, kötülük eden bir kimsenin kötü işlerinin açığa çıkmasından çekindiği gibi; güzel hallerinin ve hayırlı amellerinin bilinmesinden rahatsız olurlar. Çünkü melâmetî, ihlâsı gözünde çok büyütür, ona son derece önem verir, ona sarılır ve güvenir.

Sûfi ise, itilasında kaybolmuş kimsedir/ihlasını da görmez; o, sadece Hakk'a nazar eder.

Ebû Ya'kûb es-Sûsî (rah) demiştir ki: "Onlar, ihlaslarındaki ihlâsı gördükleri zaman, o ihlasları da ayrı bir ihlâsa muhtaç olmuştur."

Ariflerden biri demiştir ki: "Gerçek ihlâs, devamlı Cenâb-ı Hakk'a nazar ederek, halkı görmeyi unutmaktır. Melameti, halkı görüyor ki, amelini ve halini gizlemektedir."


Ca'fer el-Huldî (rah) anlatır: Cüneyd-i Bağdâdî'ye, "ihlâsla sıdk arasında bir fark var mıdır?" diye sordum. Hazret, "Evet, ikisi arasında fark vardır; sıdk işin temelidir ve ilk olarak o bulunur. İhlas ise sonradan meydana gelir ve sıdka tabidir" dedi ve şöyle devam etti:

"İhlâs, amele girdikten sonra meydana gelir. Kula lâzım olacak asıl şey ihlâstır. Sonra, İhlasın da halis ve temiz olması için ayrı bir işlem gerekir. Bundan sonra da kalbi ihlâsını görme düşüncesinden kurtarmak gelir."


Şu halde, ilk haliyle ihlâs, Melâmî'nin halidir. İhlâsı görmekten kurtulmak, sûfînin halidir.

Kalbi ihlâsı görmekten arındırmak ise, onun tamamıyla Allah'tan gayri şeylerden temizlenmesinin sonucudur. Bu durum, kulun kendisinin ancak yüce rabbinin kudretiyle ayakta durduğunu görüp kendi tedbir ve yöntemlerinden fâni olmasıdır. Bundan da öte, kendisini görmekten kurtulmasıdır. Bu, varlıkta hiçbir etki görmemek ve perdelenme zulmetinden kurtulmaktır.

Melâmetî, gerçek sûfînin halini elde edememiş kimsedir. Melâmetî, ihlâstan ayrılmaz, ancak o, İhlasın hakikatini araştırmaz, İhlasın iç yüzünü bilmez. İşte bu, sûfî ile Melâmetî arasındaki en belirgin farktır.

Melameti, ihlasa sarılıp sıdk haline son derece dikkat etmekle birlikte, kendisinde halkı görme halinden bir parça mevcuttur. Aslında ihlas ve sıdkın elde edilmesinden sonra, bu tür şeyler güzel kabul edilebilecek şeyledir.


Sûfî ise, halk için amel etmek veya amelden çekinmek gibi hallerden kurtulmuş, onların fâni olduklarını ve yokluğa gittiklerini görerek bütün halkı terketmiş, kendisine tevhid nuru parlamış ve, "Allah'ın zâtından başka her şey yok olacaktır"(el-Kasas 28/88.) âyetinin sırrını müşahede etmiştir.

Nitekim bazıları, kendilerinde ilâhî vecd hali galebe çaldığı zaman, "Dünya ve âhirette Allah'tan başkası yoktur" demişlerdir.

Melâmetî'nin halini başkalarından gizlemesi iki şekilde olur: :

1-İhlâs ve sıdkın hakikatini elde ederek,

2-Hâlini başkasından gizleyerek. Bu, diğerinden daha güzeldir. Nitekim, sevgilisiyle baş başa kalan kimse, kendilerini başkasının gözetlemesinden rahatsız olur. Hele, bu âşık, muhabbetinde samimi olunca; başkalarının sevgilisini sevdiğini bilmesinden son derece rahatsız olur.Her ne kadar bu hal, yüksek bir seviye ise de o, sû-fîlerin yolunda bir noksanlık ve hastalıktır. Şu halde Melâmetî, tasavvuf terbiyesiyle uğraşan kimseden ileri geçmiş, bu terbiyeyi almış sûfîden ise geri kalmış bir haldedir.

Melâmetî'ye göre zikir dört şekilde yapılır:

1-Dille zikir, 2-Kalple zikir, 3-Sırla zikir, 4-Ruhla zikir.

Ruhun zikri tam olarak gerçekleşince sır, kalp ve dilin zikri durur. Bu, müşahede makamındaki ariflerin yaptığı zikirdir.

Sırrın zikri gerçekleşince, kalp ve dilin zikirleri durur. Bu, heybet (Allah'ın yüceliği karşısında titreme) zikridir.

Kalbin zikri tam olarak gerçekleşince, dil zikirden geri durur. Bu, ilâhî ihsan ve nimetleri görmekle oluşan bir zikirdir. Kalp zikirden gafil olunca, dil zikre yönelir. Bu ise, âdet-usul yapılan bir zikirdir.


Onlara göre, bu zikirlerin her birinin kendisine ait bir âfeti vardır.

Ruhun zikrinin âfeti, sırrın onu farketmesidir. Sırrın zikrinin âfeti, kalbin onu farketmesidir.

Kalbin zikrinin âfeti, nefsin onu farketmesidir. Nefsin yaptığı zikrin âfeti, yaptığı zikri görmesi, onu gözünde büyütmesi, ondan bir sevap beklemesi yahut onunla yüksek makamlara ulaştığını zannetmesidir.


Melâmetilere göre insanların değeri en düşük olanı, yaptığı ameli insanlara göstermek isteyen ve onunla insanları kendisine yönelmeyi düşünendir.

İşin temeli olan bu zikirlerin sırrı şudur:

Ruhun zikri, Cenâb-ı Hakk'ın zâtının zikridir.

Sırrın zikri, Melâmetîler'e göre, ilâhî sıfatların zikridir.

Kalbin zikri, ilâhî nimet, ihsan ve sıfatların tecellilerinin görülmesiyle oluşan bir zikirdir.

Nefsin zikri, birtakım sebeplere bağlı olup, çeşitli tehlikelerle yüzyüzedir.

Onlar, "sırrın ruha muttali olması"(onun yaptıklarını farketmesi) sözüyle, zât zikri anında fena halinin gerçekleştiğine işaret etmektedirler.
Bu zikir esnasında heybet zikrinin ve sıfatların zikrinin meydana gelmesi, heybet halinin varlığını gösterir.
Heybetin (ilâhî azamet karşısında korku ve titremenin) bulunması, henüz fena haline ulaşmamış bir vücudun yahut onda bazı kalıntıların mevcut olduğunu gösterir ki bu, gerçek fena haline ters düşmektedir.

Aynı şekilde, "Sırrın zikri, heybetin varlığını gösterir; bu da sıfatların zikridir" sözü de, kurbiyet yani ilâhî yakınlık halini ifade etmektedir.
"Kalbin zikri, ilâhî nimet ve ihsanların zikridir" sözü de, zikir sahibinin nimet ile meşgul olup, onu verenden uzak kaldığını hatıra getirmektedir. Gerçekten nimeti görüp vereni görmemek bir tür uzaklık halidir.


Nefsin yaptığı amellerin karşılığına göz dikmesi, amelini hesaba katmaktır; bu ise hakikaten bir çeşit hastalıktır.
Bu anlattıklarımız, Melâmetîler'in kısımlarıdır; onlardan bazıları diğerlerinden daha üstün bir dereceye sahiptirler.


En iyisini yüce Allah bilir.
Kaynak: Hak Yolunun Esasları-İmam-Gazali (k.s)
Resim
Kullanıcı avatarı
tahaakb
Özel Üye
Özel Üye
Mesajlar: 1312
Kayıt: 20 Oca 2010, 02:00

Re: HAK YOLUNUN ESASLARI-İMÂM-I GAZALÎ (K.S)

Mesaj gönderen tahaakb »

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM


CENÂB-I HAKK'A ULAŞMANIN MÂNASI

Bil ki; yüce Allah'a vâsıl olmak (ulaşmak), Hakk'ın güzelliğinin kula açılması ve kulun onda kaybolmasıdır. Bu durumdaki kul, bilip tanıdığı neye baksa, ancak Allah'ı bilir ve tanır; düşüncesine baksa, kendisinin O'ndan başka bir derdinin olmadığını görür. Böylece, kulun bütün varlığı tamamen Cenâb-ı Hak ile meşgul olur; hep O'nu müşahede eder, devamlı O'nu düşünür, kendi nefsine hiç yönelmez. Zahirini ibadetle, bâtınını (içini) güzel ahlâkla süslemekle uğraşır, bütün bunlar manevî temizliktir ve kulun ilk yapacağı şeylerdir.

Terbiyesinde nihayete ulaşmış kula gelince, ona düşen bütünüyle nefsinden soyunup her şeyi ile Cenâb-ı Hakk'a yönelmesidir; böylece her şeyi ile ilâhî iradeye tâbi olduğu için kulun iradesi mevlanm iradesi gibi olur. İşte vüsûl (Allah'a kavuşma) budur. Bunu iyi anla!

Allah'a kavuşmanın mânası; kulun dünyada kalbiyle O'nu görüp müşahede etmesi, âhirette ise, baş gözüyle cemâlini görmesidir. Yoksa, Allah'a ulaşmanın mânası,kulun zâtının yüce Allah'ın zâtı ile birleşmesi değildir. O'nun zâtı böyle bir durumdan yüce ve uzaktır.

Bir şair bu konuda şöyle der:

"Evim sevdiğimin evinden çok uzak olsa da, (gönlümle) bakışlarım hep ona ulaşmaktadır."

Şunu bil ki; sûfîlerin yolu, dört temel şey üzerine kuruludur. Bunlar, ictihad (gayret), sülük, seyr ve tayr (manen yükselme).

İctihad, İslâm'ın hakikatine ulaşmaktır.

Sülük yani manevî terbiye, imanın hakikatine ulaşmaktır.

Seyr yani Hakk'a yolculuk, ihsan halinin hakikatine ulaşmaktır.

Tayr yani manevî yükselme, kalbin ilâhî ihsan ve lutufla ihsan ve ikram sahibi yüce meliki tanımaya çekilmesidir.


İçtihadın sülük işindeki durumu, abdest işinde istincanın/taharette su ile temizlenmenin durumu gibidir. Tahareti ve temizliği güzel olmayanın abdesti tam olmaz. Aynı şekilde içtihadı, gayret ve ameli olmayan kimsenin de sülûkü (manevî terbiyede ilerlemesi) olmaz.

Seyr (Hakk'a yolculuk) halinde sülûkün durumu, namaz için abdestin durumu gibidir. Abdesti olmayanın namazı olmayacağı gibi, sülûkü olmayanın da seyri (Hakk'a ilerlemesi) olmaz.

Seyrden sonra tayr gelir ki o, Allah'a kavuşmaktır. Allahu Teâlâ en iyisini bilir.


Bunlar, Hakk'a gidenlerin yolları ve manevî seyir içinde olanların dereceleridir. Bundan sonra vuslat (Hakk'a kavuşma yolu) ve O'na ulaşanların dereceleri gelir ki, bu tayrdır (yükselme).

En iyisini Allah bilir.

Kaynak: Hak Yolunun Esasları-İmam-Gazali (k.s)
Resim
Kullanıcı avatarı
tahaakb
Özel Üye
Özel Üye
Mesajlar: 1312
Kayıt: 20 Oca 2010, 02:00

Re: HAK YOLUNUN ESASLARI-İMÂM-I GAZALÎ (K.S)

Mesaj gönderen tahaakb »

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM


İTTİSAL (HAKK'A ULAŞMA)

Süfyân es-Sevrî (rah) demiştir ki: "İttisal, kalbin üzerindeki perdelerin açılıp beşerî sıfatların eriyip yok olduğu bir makamda sırrın Hakk'ı müşahede etmesidir.

Bil ki, meşâyih-i kiramın (büyük velîlerin) işaret ettikleri Hakk'a kavuşmanın ve O'na ulaşmanın izahı şudur:

Her kim, manen zevk ve vecd yoluyla safi yakîni (iman ve irfanı) elde ederse o, vuslat mertebelerinden bir mertebeye ulaşmıştır. Vuslata erenler de kendi aralarında derece derecedir.

Bazıları Allahu Teâlâ'yı fiiller yoluyla bulur; bu, ilâhî tecelliye ulaşmada bir yoldur. Bu kimse, her şeyde yüce Allah'ın fiilini gördüğü için, kendisinin ve başkasının fiilini yok hükmünde görür. Bu hal içinde o, kendi tedbir ve tercihinden çıkar (her işinde yüce Allah'ın tecellisine tâbi olur). Bu, vuslatta/Allah'a kavuşmada bir derecedir.

Bazıları, kalbine açılan celâl ve cemâl sıfatlarının tecellileri ile heybet ve üns makamında durdurulur. Bu, ilâhî sıfatlar yoluyla gelen bir tecellidir. O da vuslatta bir derecedir. ;.

Bazıları, bâtınını (iç âlemini) yakîn ve müşahede nurları sarmış ve müşahede halinde kendi varlığını tamamen kaybetmiş olarak fena (Hak'ta yok olma) makamına yükselir. Bu, mukarrebun (Allah'a yakınlık makamındaki seçkin kullar) için zuhur eden zatî tecelliden bir kısımdır. Bu da vuslatta bir derecedir.

Bundan daha üstün olan, hakka'l-yakîn yani Cenâb-Hakk'ı gözle görür gibi tanıma ve müşahede etme derecesidir. Bu makamda seçkin kullara dünyada birtakım mânevî parıltılar ve işaretler olur. Bu, müşahede nurunun, arifin bütün varlığına sirayet etmesidir. Öyle ki, o nurdan arifin ruhu, kalbi, nefsi ve hatta kalıbı dahi payı alır. Bu bahsedilen durum, vuslat (Hakk'a ulaşma) derecelerinin en yükseğidir.

Hakikat perdeleri açılıp sırlar ortaya çıkınca, kul şunu bilir ve görür ki; bütün bu şerefli ve yüce hallerle birlikte o, daha birinci menzilde, yolun başındadır. Gerçek vuslat nerede? Heyhat! yüce Allah'a ulaşma yolları ebedi âhirette bile hiç bitmeyecektir. Artık şu kısa dünya haltında bu yolun bitmesi nasıl mümkün olur?

Yüce Allah en iyisini bilir.

Kaynak: Hak Yolunun Esasları-İmam-Gazali (k.s)
Resim
Kullanıcı avatarı
tahaakb
Özel Üye
Özel Üye
Mesajlar: 1312
Kayıt: 20 Oca 2010, 02:00

Re: HAK YOLUNUN ESASLARI-İMÂM-I GAZALÎ (K.S)

Mesaj gönderen tahaakb »

BEŞİNCİ BÖLÜM

TEVHİD VE MARİFETLE İLGİLİ KONULAR


TEVHİD (YÜCE ALLAH'IN BİRLİĞİ)

Tevhid, ezelî olanı hadis (sonradan yaratılan varlıktan) ayrı tutmak; yaratılandan yüz çevirip ezelî olana yönelmektir. Öyle ki, başkası bir yana kendisini bile görmemektir.Eğer kul, yüce Allah'ı birleme halinde, kendi nefsini veya başkasını görürse, yüce Allah'ı ezelî zâtı ve sırf kendisine hâs sıfatlarıyla birlemiş olmaz, aksine O'nunla birlikte ikinci bir varlık kabul etmiş olur.

Sonradan yaratılan varlıklar şu sıfatlara sahiptirler: Birbirine benzerlik, denklik, birbiriyle bitişik veya ayrı olmak, birbirine yakınlık, karışıklık, girme, çıkma, değişme, yok olma, bir başka şekle dönme, bir yerden başka bir yere intikal...

Yüce Allah bütün bunlardan uzak ve yücedir. Onun zâtı için hiçbir noksanlıktan bahsedilemez. O, kemâl ve cemâl sıfatlarıyla tektir; hiçbir varlıkta O'nun bu sıfatları yoktur. Hiçbir fikir O'nun sıfatlarını hayal ederek tarif edemez. O kendisini nasıl tanıtıyorsa biz O'nu öylece tanıtır ve iman ederiz.

Kelime ve ifadeler O'nun zâtını ve sıfatlarını anlatmaktan âciz kalır. Kelimelerle O'nu tanıtmak mümkün değildir.

O, his ve hayal ile idrak edilmekten ve başka varlıklara kıyas edilerek bilinmekten uzaktır.

Onun azamet nurlarını görmeye kimsenin gözü güç yetiremez.

Eğer, "O nerede?" dersen; sana, "Mekan O'nun yaratmasıyla var olmuştur" denir.

Şayet, "O, ne zaman var oldu?" dersen; sana, "Zaman O'nun icadıdır/zamanı O yaratıp ortaya koymuştur" denir.

Eğer, "O, nasıldır?" diye sorarsan; sana, "Birbirine benzeyen ve nasıl olduğu bilinen bütün varlıklar O'nun işidir" denir.

Şayet, O'nun miktarının ne kadar olduğunu sorarsan; sana, "Miktarı ve ölçüsü olan bütün varlıkları O ortaya koymuştur" denir.

Ezel ve ebedi bilen, hepsini ihata eden (ilmi ile kuşatan) O'dur.

Bütün kâinat ve varlıklar O'nun elinde ve hükmündedir.

Allahu Teâlâ'nın zâtı, akledilen, anlayışla bilinen, hissedilen ve kıyas ile tanınan bütün varlıklardan yücedir. Çünkü bütün bu sıfatta olan şeyler sonradan yaratılmış varlıklardır; yaratılan şeyleri tanımak ancak kendisi gibi bir varlık ile kıyas edilerek olur. Yüce Allah'ın varlığını bilmek ve O'nu müşahede etmek için en güzel yol, kulun bundan âciz olduğunu bilmesidir. O'nu tanımaktan aklın âciz olduğunu bilmek de bir ilim ve idraktir.

Her şeyi ile tekten olan bir zâtı ancak kendisi tanır. Onu birleyen bir kulun bu konuda vardığı en son nokta, yüce Allah'ı bilmenin değil, kulun kendi ilminin son noktasıdır.

Yüce Allah, kullar tarafından hakikatiyle bilinmekten yücedir, uludur. Kim, Allahu Teâlâ'yı en iyi ben bilirim diye iddia ederse, o kimse şeytanın tuzağına düşmüş ve aldanmış biridir. Yüce Allah, "O çok aldatıcı şeytan sizi Allah ile aldattı..."(el-Hadîd 57/14.) âyetinde, bu tür bir aldanmaya işaret etmektedir.

Kaynak: Hak Yolunun Esasları-İmam-Gazali (k.s)
Resim
Kullanıcı avatarı
tahaakb
Özel Üye
Özel Üye
Mesajlar: 1312
Kayıt: 20 Oca 2010, 02:00

Re: HAK YOLUNUN ESASLARI-İMÂM-I GAZALÎ (K.S)

Mesaj gönderen tahaakb »

BEŞİNCİ BÖLÜM

TEVHİD VE MARİFETLE İLGİLİ KONULAR


TEVHİD NEDİR?

Kulun ilk halinde elde edeceği tevhid, tefrikayı (varlıklarda görülen farklılığı) gözünden silmek ve hepsinin tek kaynaktan geldiğini görüp cem halinde yani birlik üzere kalmaktır.

Nihayette (seyrü sülûkün sonunda) ise, tevhid ehlinin tefrika (varlıkları görme) halinde de aynu'l-cem (sadece varlığın sahibini görme) hali içinde kaybolması mümkündür. Yine aynü'l-cem (sadece varlığın sahibini görme) hali içinde de, Cenâb-ı Hakk'ı müşahede ederken, varlıkları görmesi de mümkündür. Öyle olur ki, bu iki hal birbirine mani olmaz. Arif, her şeyin sahibi olarak yüce mevlayı görürken, varlıklara verilen vücudu da seyreder. Bu durum, tevhid anlayışında kemâl noktasıdır. O, tevhid ehlinin zâtında devamlı bulunması gereken bir sıfattır.

Gerçek tevhid ehli, tevhid nurları kendisini sardığı zaman, varlık ve vücuda ait bütün şekillerin üzerindeki zulmet (karanlık, sis) perdesi ortadan kalkar, dağılır gider. Kulun tevhid ilminin nuru, elde ettiği halin nuru içinde gizlenir ve saklı olarak bulunur. Tıpkı, güneşin nuru (aydınlığı) içinde yıldızların gizli olarak bulunması gibi. Sabah olup ortalık aydınlanınca, güneş ışığının aydınlığı yıldızların ışığını içinde kaybeder.

Bu makamda muvahhidin (tevhide ulaşan kulun vücudu, aynü'l-cem (sadece varlığın sahibini görme) hali içinde tek olan yüce zâtın cemâlini müşahedesine dalar. Öyle ki yüce mevlanın zâtından ve O'nun sıfatlarından başka hiçbir şey görmez; tevhid denizinin dalgaları onu sarar ve arif o denizin içinde dalıp gider.

Cüneyd-i Bağdadî (k.s) der ki: "Bunun mânası şudur: O durumda arifin gözünden bütün şekil ve resimler silinir; ilimler içinde gizlenir ve Allahu Teâlâ ezelî sıfatlarıyla müşahede edilir."

Şöyle denilmiştir: "Kim, tevhid denizine düşerse, onun sürekli susuzluğu artar (müşahede ettikleri onun hayretini artırır)."

Kaynak: Hak Yolunun Esasları-İmam-Gazali (k.s)
Resim
Kullanıcı avatarı
tahaakb
Özel Üye
Özel Üye
Mesajlar: 1312
Kayıt: 20 Oca 2010, 02:00

Re: HAK YOLUNUN ESASLARI-İMÂM-I GAZALÎ (K.S)

Mesaj gönderen tahaakb »

BEŞİNCİ BÖLÜM

TEVHİD VE MARİFETLE İLGİLİ KONULAR


TEVHİD ÇEŞİTLERİ

Bil ki, tevhidin asılları içinde şu beş hususu kabul ve onlara iman etmek bütün mükelleflere gereklidir:

1- Allahu Teâlâ mevcuttur. Bu iman ile kul, ta'tîl yani yaratıcının sıfatlarım inkârdan kurtulmuş olur.

2- Allahu Teâlâ birdir. Bu iman ile kul, şirkten kurtulmuş olur.

3- Allahu Teâlâ, cevher ve araz değildir; cevher ve arazın lâzımı olan hallerden de uzaktır. Bu iman ile kul, teşbihten (yüce Mevlâ'yı cisimlere benzetmekten) kurtulmuş olur.

4- Allahu Teâlâ, kendi zâtından başka bütün varlıkları kendi kudret ve dilemesi ile yoktan var etmiştir. Bu iman ile kul, her şeyin kendi başına bir sebep sonuç ilişkisi içinde meydana geldiğini söyleyen bozuk görüşten kurtulmuş olur.

5- Allahu Teâlâ, yoktan var ettiği bütün varlıkları, kendisi sevk ve idare eder. Bu iman ile kul tabiatın, yıldızların ve meleklerin, kainatı kendi kendilerine sevk ve idare ettiğini söyleyen bozuk görüşten kurtulmuş olur.

Kısaca kulun "lâ ilahe iilallah (Allah'tan başka ilah yoktur)" sözü, bu beş şeyi içine almaktadır.

Kaynak: Hak Yolunun Esasları-İmam-Gazali (k.s)
Resim
Kullanıcı avatarı
tahaakb
Özel Üye
Özel Üye
Mesajlar: 1312
Kayıt: 20 Oca 2010, 02:00

Re: HAK YOLUNUN ESASLARI-İMÂM-I GAZALÎ (K.S)

Mesaj gönderen tahaakb »

BEŞİNCİ BÖLÜM

TEVHİD VE MARİFETLE İLGİLİ KONULAR


TEVHİD KONUSUNDAKİ FARKLI GÖRÜŞLER

Müslümanlar Allahu Teâlâ'nın bütün kemâl sıfatlara sahip ve bütün noksan sıfatlardan uzak olduğunda görüş birliği içindedir; fakat onlar bazı sıfatlarda farklı görüşlere sahiptirler. Bir kısmı bu sıfatların kemâl olduğuna inanıp onları Allah'a ait olarak saymış; diğer bir grup da bu sıfatların noksanlık ifade ettiğine inanıp onları yüce Allah'tan uzak tutmuştu. Bunu birkaç misalde görebiliriz.

Birinci örnek:

Mu'tezile şöyle demektedir: "İnsan, fiillerini kendisi yaratır. Çünkü eğer kulun fiillerini Allah yaratsaydı sonra da onları kula nisbet edip onun yaptığını söyleseydi, yahut kulun yapmadığını Allah yapıp onun ortaya koymadığı bir işten dolayı kendisine azap etseydi, ona zulmetmiş olurdu; zulüm ise bir noksanlıktır.

Bir işi Allah yapıp sonra o iş yüzünden başkasını ayıplayarak, "Bunu nasıl ve niçin yaptın?" demesi uygun mudur?

Bu konuda Ehl-i sünnet şöyle demektedir: "Allahu Teâlâ her şeyde tek olmasıyla kemâl sahibidir; O'nda her şeyde hükmü geçerli olan kudret sıfatının bulunmadığını söylemek bir kusur ve noksanlıktır. Yüce Mevlâ'nın yarattığı varlıklara azap etmesi zulüm değildir. O dilerse hayvanlara, delilere ve çocuklara da azap eder. Çünkü O, kendi mülkünde istediği gibi tasarruf eder. Ayette belirtildiği gibi:
"O'na yaptıklarından sual edilmez."(el-Enbiyâ 21/23.)

Hüsün ve kubuh (güzel ve çirkin) konusunda söylenen sözler de boştur. Ehl-i sünnete göre kulun fiillerini yüce Allah yaratır. Kulların yapmadığı fiillerinden dolayı azap görmesi caizdir, mümkündür. Ancak yüce Mevlâ rahmetiyle muamele edecek ve onlara yapmadıkları işlerden dolayı azap etmeyecektir.

İkinci misal:

Mücessime (Allah'ın cismi olduğunu söyleyenler) ile münezzihe (Allah'ın vücudu olmadığını) söyleyenler arasındaki ihtilâf da konumuza bir misaldir.

Mücessime grubu şöyle demektedir: "Eğer Allah'ın cismi olmasaydı, yok olurdu; yok olmaktan daha büyük bir kusur yoktur; onun için Allah'ın cismi vardır. 'Allah hiçbir yöne sahip değildir' demek de O'nun için bir kusurdur. Çünkü yönü olmayan şeyin varlığı düşünülemez."

Buna mukabil münezzihe de şöyle demektedir: "Eğer Allah cisim olsaydı, sonradan yaratılmış olurdu; bu durumda ezelî olma sıfatını kaybederdi. Bütün cihetleri ortadan kaldırmak ancak, cihetler ile çevrelenmiş bir varlığın yokluğunu gerekli kılar. Ama, ezelî olarak mevcut ve hiçbir ciheti olmayan yüce zât için, bir yön belirlenmez."

Üçüncü misal:

Mu'tezile mezhebi, "İtaat sahiplerine sevap vermesi yüce Allah'a vaciptir; çünkü böyle olmaz ise zulüm olur; zulüm ise bir noksanlıktır" der.

imam Eş'arî'nin bu konudaki görüşü şöyledir: yüce Allah'ın itaat sahiplerine azap etmesi zulüm değildir; çünkü yüce Allah'ın üzerinde kimsenin bir hakkı yoktur. Eğer Allah'ın üzerinde başkasının hakkı olsaydı, Allah o kimseye bağımlı bir hale gelmiş olurdu; bu ise yüce yaratıcı için bir noksanlıktır.

Dördüncü misal:

Mu'tezile şöyle demektedir: "Allahu Teâlâ taat olan hayırlı işleri irade eder; yapılmasa da ilâhî irade onu ister. İtaat ve hayırlı şeyleri istemek bir kemâldir (yüceliktir). Allah isyanı ve kötülükleri irade etmez (istemez); Onlar yapılsa da Allah istemez; çünkü kötülükleri irade etmek bir noksanlıktır."

Bu konuda İmam Eş'arî'nin görüşü şöyledir: "Allahu teâlâ'nın meydana gelmeyen bir şeyi irade etmesi, iradesinde bir noksanlık olur. Çünkü bu durumda bir şeyi irade etmiş fakat onu yerine getirmekten âciz kalmış olur. Yüce Allah isyan olan işleri kötü görse de, onu irade etmemesi olmaz. Meydana gelen bir şey kötü de olsa, Allah onu irade etmedi demek, zât-ı Bari için bir noksanlıktır.


Beşinci misal:

Mu'tezile der ki: "Allahu Teâlâ'nın, kullarının iyiliğine olan şeyi yaratması vaciptir; çünkü iyi ve faydalı olanı terketmek bir noksanlıktır."

Bu konuda Eş'arilerin görüşü şöyledir: "Kulları için en faydalı olanı yaratmak yüce Allah'a vacip değildir; çünkü O'nu bir şeyi yapmaya mecbur etmek bir noksanlıktır. Yüce ilah için kemâl sıfatı, kendisine kulluk edenlerin kaydı altına girmemektir."

Kaynak: Hak Yolunun Esasları-İmam-Gazali (k.s)
Resim
Kullanıcı avatarı
tahaakb
Özel Üye
Özel Üye
Mesajlar: 1312
Kayıt: 20 Oca 2010, 02:00

Re: HAK YOLUNUN ESASLARI-İMÂM-I GAZALÎ (K.S)

Mesaj gönderen tahaakb »

BEŞİNCİ BÖLÜM

TEVHİD VE MARİFETLE İLGİLİ KONULAR


İRADE VE AMEL KONUSUNDAKİ GÖRÜŞLER

Şunu bilki: Kim, bir işi müstakil olarak kendisinin irade ettiğini ve yaptığını söylüyorsa, o Kaderî'dir (yüce Allah'ın ezeldeki takdir ve iradesini inkâr etmektedir).

Kim, yaptığı işte kendisine ait hiçbir irade ve kesbin (güç, etki ve kazancın) olmadığını söylüyorsa, o, Ceb-rî'dir (kendisine verilen irade, güç ve sorumluluğu inkâr etmektedir).

Kim, yaptığı işi yüce Allah'ın irade ettiğini ve kendisinin fiile döktüğünü söylerse, o, sünnet üzere doğru yolda giden bir mümindir. Kulun kudret ve hareketi yüce Allah'ın yaratmasıyla meydana gelir; bunlar kul için bir sıfat durumunda olup onun kesbidir (fiil ve kazancı).


Kaynak: Hak Yolunun Esasları-İmam-Gazali (k.s)
Resim
Kullanıcı avatarı
tahaakb
Özel Üye
Özel Üye
Mesajlar: 1312
Kayıt: 20 Oca 2010, 02:00

Re: HAK YOLUNUN ESASLARI-İMÂM-I GAZALÎ (K.S)

Mesaj gönderen tahaakb »

BEŞİNCİ BÖLÜM

TEVHİD VE MARİFETLE İLGİLİ KONULAR


KAZA VE KADER

Kader, Allahu Teâlâ'nın ezelde olmasını takdir ettiği şeye denir; kaza ise onun yaratılmasıdır. Kaza ile kader arasındaki fark şudur:

Kader, daha umumi bir mâna içerir; kaza ise daha özel bir alanda kullanılır. Buna göre, her şeyin ilk olarak ilâhî ilimde tedbir edilmesi/şekil, miktar ve zamanının belirlenmesi) kaderdir; bu şeylerin takdir edilen zaman ve belirlenen şekilde meydana gelmesi kazadır.

Şu halde, bir şeyin ilk olarak belirlenmesi kader, Onun icra edilmesi ve işin bitirilmesi ise kazadır. "Hâkim hükmünü yerine getirdi" denilince bu mâna kastedilir.


Kaynak: Hak Yolunun Esasları-İmam-Gazali (k.s)
Resim
Kullanıcı avatarı
tahaakb
Özel Üye
Özel Üye
Mesajlar: 1312
Kayıt: 20 Oca 2010, 02:00

Re: HAK YOLUNUN ESASLARI-İMÂM-I GAZALÎ (K.S)

Mesaj gönderen tahaakb »

BEŞİNCİ BÖLÜM

TEVHİD VE MARİFETLE İLGİLİ KONULAR


BOZUK GÖRÜŞ VE FIRKALAR

Bil ki, farklı görüşlere sahip bozuk fırkalar altı tanedir. Bunlardan her ikisi birbirine zıttır. Bunlar Müşebbihe, Muattıla, Cebriyye, Kaderiyye, Râfizî ve Nasb görüşüne sahip gruplardır. Bunların her biri, on iki gruba ayrılır.

Müşebbihe ile Muattıla, birbirine zıt iki gruptur. Cebriyye ile Kaderiyye de birbirine zıt iki gruptur. Aynı şekilde, Râfizîlik ile Nasb görüşüne sahip grup da birbirine zıt iki gruptur. Bunların her biri, doğru yoldan sapmışlardır. Kurtulan grup ise, orta yolda giden el-i sünnet ve'l-cemâat grubudur.


Müşebbihe grubu, Allahu Teâlâ'nın sıfatlarını ispat ve kabulde haddi aşıp çok ileri gittiler; öyle ki, Allahu Teâlâ'yı varlıklara benzettiler, Allahu Teâlâ'nın bir yerden bir yere intikalini, bedenlere girmesini, bir yerde yerleşmesini, oturmasını ve benzeri durumları caiz gördüler.

Buna mukabil Muattıla (ilâhî sıfatları inkâr eden grup), Allah'ın sıfatlarını yok saymada haddi aştılar ve O'nu inkâra düştüler.

Ehl-i Sünnet ve'l-Cemaat ise bu konuda orta yolu tuttu; hiçbir varlığın sıfatlarına benzetmeden ve inkâr da etmeden yüce Allah'ın sıfatlarının bulunduğunu kabul etti. Buradan, Müşebbihe ile Muattıla'nın gittiği yolun şeytanın yolu olduğunu anlamış oldun.


Cebriyye ve Kaderiyye gruplarına gelince, onlar da hak yoldan sapmış gruplardır.

Kim, yaptığı işlerde kendisinin hiçbir irade ve kesbinin/müdahale ve sorumluluğunun olmadığını söylerse, o kimse, Cebrî'dir.

Kim, irade ve fiilin kendisine ait olduğunu/kulun fiilini Allah'ın değil kendisinin yarattığını söylerse, o kimse, Kaderî'dir yani kaderi inkâr eden birisidir.

Kim, yaptığı işi yüce Allah'ın ezelde irade ettiğini ve kendisinin de bunu fiile döküp yaptığını söylerse, o, sünnet üzere giden bir kimsedir.

Râfizî ile Nasb görüşüne sahip gruplar da hak yoldan sapmışlardır.

Râfizî, Ehl-i Beyt'i çok sevdiğini iddia edip haddi aşmış, sahâbe-i kirama dil uzatıp düşmanlık yapmıştır.

İmametin tayin yoluyla belirleneceğini iddia eden grup da, sahabe adına aşırı bir taassuba düşüp Ehl-i beyte düşman kesilmiş, Hz. Ali'yi (r.a) zulüm ve küfürle suçlamışlardır.

Ehl-i sünnet ise bu konuda da orta yolu tutmuş; bütün Sahabeyi sevdiği gibi Ehl-i beyti de sevmiştir. Allahu Teâlâ onların dilini korumuş ve hiçbiri hakkında kötü söz söylememişler; tam aksine hepsini övgü ve saygı ile anmışlardır.

Bizleri Ehl-i sünnet yolunda bulunduran yüce mevlaya sonsuz hamd ve sena olsun.

Kaynak: Hak Yolunun Esasları-İmam-Gazali (k.s)
Resim
Kullanıcı avatarı
tahaakb
Özel Üye
Özel Üye
Mesajlar: 1312
Kayıt: 20 Oca 2010, 02:00

Re: HAK YOLUNUN ESASLARI-İMÂM-I GAZALÎ (K.S)

Mesaj gönderen tahaakb »

BEŞİNCİ BÖLÜM

TEVHİD VE MARİFETLE İLGİLİ KONULAR


KAZÂ-KADER MESELESİ

Bazan kaza denince, kesin emir ve hüküm kastedilir. Şu âyette bu mânada kullanılmıştır:

"Allah bir şeyin olmasına hüküm verdiği (kaza ettiği) zaman, ona 'ol'der; o da (ilâhî emre uygun) oluverir.(el-Mü'min 40/68.)

Bazen kaza, Allahu Teâlâ'nın bir hükmü vacip kıldığını bildirmek için kullanılır. Şu âyette olduğu gibi:

"Rabbin, sadece kendisine ibadet etmenizi hükmetti."(el-İsrâ 17/23.)

Bu âyetteki kaza (hükmetme), bildirme, haber verme mânasında alınmalıdır; çünkü, bunu kesin emir ve değişmez ilâhî hüküm mânasına aldığımızda; kâinatta Allahu Teâlâ'dan başka hiç kimseye ibadet edilmemesi gerekirdi. Çünkü, yaratılan bir varlığın onu yaratana ters hareket etmesi mümkün değildir. Ancak âyeti, ilan ve haber verme mânasına aldığımızda durum anlaşılır. Şu âyet de bu mânadadır. Allahu Teâlâ buyurmuştur ki:

"Ben, cinleri ve insanları, ancak bana ibadet etsinler diye yarattım."(ez-Zâriyât 51/56.)
Bundan maksat da durumu ilân etmek ve haber vermektir. Eğer bu âyetteki bildirilen hüküm, kesin bir hüküm olsaydı; bütün varlıklar O'na kulluk yaparlardı. Böyle kesin bir hüküm olmayınca, farklı durumlar ortaya çıkmış; bazıları yüce Allah'a, bazıları da başka varlıklara tapınışlardır.

Kaynak: Hak Yolunun Esasları-İmam-Gazali (k.s)
Resim
Kullanıcı avatarı
tahaakb
Özel Üye
Özel Üye
Mesajlar: 1312
Kayıt: 20 Oca 2010, 02:00

Re: HAK YOLUNUN ESASLARI-İMÂM-I GAZALÎ (K.S)

Mesaj gönderen tahaakb »

BEŞİNCİ BÖLÜM

TEVHİD VE MARİFETLE İLGİLİ KONULAR


FİİLDE KULUN ETKİSİ

Şunu bil ki; Allahu Teâlâ, ezelde verdiği bazı hükümleri kula bağlı olarak vermiş; sonucu kulun fiillerine ve sözlerine bağlı olarak takdir buyurmuştur. Bu böyle hükme bağlandığı için, onun değişmesi caiz değildir. Burada, "Allahu Teâlâ verdiği hükmü değiştirdi" denemez; çünkü yüce Mevlâ, verdiği hükmün aksini yapmaz, kendi hükmüne ters düşmez. O, boş bir iş yapmaz; insanlar gibi kötü arzulara tabi olmaz; bütün bu hallerden yüce ve uzaktır.

Allahu Teâlâ, neyin olmasını hükmetmişse, o bir hikmetten kaynaklanır; onda bir değişme olmaz.

Yüce Allah, bazı işlerde kulun fiilini o işin sebebini hükme bağlamıştır; ekin ekmek, nesil yetiştirmek gibi.

Bazı işler kulun fiiline bağlı olarak hükme bağlanmıştır; dua ve istiğfar gibi.


Bil ki; Allahu Teâlâ, bazı âyetlerde fiili bizzat kula nispet etmiş, onun yaptığını belirtmiştir. Şu âyetler buna örnektir:

"Bu onların yaptıklarına karşılık olarak verilir."(el-Vâkıa 56/24.) "Müşrikleri bulduğunuz yerde öldürün."(et-Tevbe 9/5.)

Allahu Teâlâ bazı âyetlerde de, kulun yaptığı bütün işleri onun değil yüce zâtının yaptığını bildirmektedir. Şu ayette olduğu gibi:

"Onları siz öldürmediniz; fakat Allah öldürdü. Attığın zaman sen atmadın, fakat Allah attı." (el-Enfâl 8/17.)

Bundaki hikmet şudur: Allahu Teâlâ olan bütün işlerin yaratıcısı ve takdir edenidir. Kul ise, onu yapan ve meydana gelmesine sebep yapılan kimsedir. Kul, Allahu Teâlâ için ibadet yapar; yüce mevla da ona karşılık kendisine sevap verir. Eğer bu işler, yaratılma yönüyle yüce Allah'a, yapıp sonucunu üstlenme yönüyle de kula ait olmasaydı; Allah'a mâbud (ibadet yapılan), kula ,(âbid ibadet) yapan ismi verilmezdi.

Bundan ortaya çıkan şudur: Kul, âbid (ibadet eden) ve kâsib (iş yapıp sonucunu elde eden) kimsedir; Allahu Teâlâ da mâbud ve yaratıcıdır.

Kaynak: Hak Yolunun Esasları-İmam-Gazali (k.s)
Resim
Kullanıcı avatarı
tahaakb
Özel Üye
Özel Üye
Mesajlar: 1312
Kayıt: 20 Oca 2010, 02:00

Re: HAK YOLUNUN ESASLARI-İMÂM-I GAZALÎ (K.S)

Mesaj gönderen tahaakb »

BEŞİNCİ BÖLÜM

TEVHİD VE MARİFETLE İLGİLİ KONULAR


YAPILAN İŞLERİN KISIMLARI

Bil ki, yapılan işler iki kısımdır:

Birincisi, kuldan meydana gelen işlerdir; buna kesb (kulun kazancı) denir; kula aittir. Bunları öğretmek için ilâhî kitaplar indirilmiş, peygamberler gönderilmiştir. Bu kısma giren işleri yapmak için akla ihtiyaç vardır; çünkü akıl sorumluluk için bir delil olmakta ve kulun gideceği yol onunla aydınlanmaktadır.

İkincisi, yaptıklarının bir karşılığı olarak kulun başına gelen mükâfat veya ceza türü işlerdir. Bu kısma giren işler, bir yönüyle Allahu Teâlâ'nın elinde, diğer yönüyle kulun elindedir. Sonuçta her ikisi de ancak kulun yaptıklarının bir karşılığıdır. Şu âyet bunu ifade etmektedir:

"Başınıza gelen bütün musibetler, yaptığınız işlerin karşılığıdır; halbuki Allah çoğunu da affetmektedir.(eş-Şûrâ 42/30.)

Bu mânada başka âyetler de mevcuttur. Bu âyetteki mânayı iyi anlayan kimse, Allahu Teâlâ'nın kelamında kula ait gösterilen şeylerdeki muradı anlar.

Bunun bir misali; cellâdın hırsızın elini kesmesidir. Bu işe bakan bir kimse, "Eli kesen cellâttır" dese, bu söz doğrudur. "Allahu Teala, cellâdın eli ile onun elini kesti" demek de doğrudur. Çünkü kesme işi ilk yaratılma yönüyle Allahu Teâlâ'ya ait oldu için, mecazen böyle denebilir. Bu işte, "Hırsız kendi elini kesti" demek de uygundur; zira elin kesilmesine sebep olan onun ilk olarak yaptığı hırsızlıktır. Kesilme işi onun yaptığı bir suçtan dolayı başına gelmiştir.


Bu durumda, elin kesilmesi yaratılma yönüyle yüce Allah'a aittir; işlediği hırsızlığın bir karşılığı olarak da kula aittir. Burada biri diğerine ters düşmez. Bunun delilleri Kur'an'da açıklanmıştır.Kim, bu sözü gerçek manasıyla anlarsa, sadece nefsinden korkar ve ancak yüce Allah'ın rahmetine ümit bağlar.

İbnu Abdullah şöyle demiştir: "Hepimiz Allahu Teâlâ'nın zâtı hakkında, ahmağız (fazla bir şey bilmiyoruz)."

Burada anlatılmak istenen şudur: Allahu Teâlâ'nın kazasına (ilâhî takdire) baktığımızda, kulun yaptığı bütün işlerde mazur olduğunu (onları yapmaya mecbur kaldığını) düşünebiliriz. Kula bazı işleri emreden ve yasaklayan ilâhî emirlere baktığımızda ve bir de kula verilen ihtiyarı/seçme yetkisini düşündüğümüzde, yapılan işin kuldan başladığı zannedilebilir.

Bu konuda doğru olan düşünce şudur: Kul bütün işlerinde, sözlerinde ve hallerinde Allahu Teâlâ'ya muhtaçtır; O'nsuz hiçbir fiil olmaz. Kul, ilâhî irade içinde dönüp durmaktadır; ancak insan, yaptığı işte hayvanlar ve cansız varlıklar gibi mecbur ve mahkûm değildir. İnsan, ya kendisini saadete götürecek hayırlı işler içinde Allah'ın özel yardımı ile desteklenir hayır yapar; ya da sonu cehenneme gidecek sebepler arasında kendi haline terkedilmiş, nefsi ile baş başa bırakılmış olup kötü işleri yapar.

Kaynak: Hak Yolunun Esasları-İmam-Gazali (k.s)
Resim
Cevapla

“Tasavvuf” sayfasına dön