GENCELİ NİZAMÎ
- nur_umim
- Özel Üye
- Mesajlar: 1121
- Kayıt: 19 Ağu 2007, 02:00
GENCELİ NİZAMÎ
GENCELİ NİZAMÎ
Türk Dünyasının en büyük şairlerinden biri olan Nizamî, 1141'de Gence'de doğdu.
Asıl adı Cemâleddin Ebu Muhammed İlyan bin Yusuf'tur.
Henüz hayattayken ün kazanan Nizamî en önemli eserini Hamse adı altında topladı.
Hamse'de, Nizamî'nin 1177'de yazdığı Sırlar Hazinesi, 1180'de yazdığı Hüsrev ve Şirin, 1188'de yazdığı Leyla ve Mecnun, 1196'da yazdığı Yedi Güzel ve 1197-1209 arasında yazdığı İskendername adlı mesneviler yer alır.
Genceli Nizamî'nin kıymetli eserleri, kendisinden sonra gelen büyük şair ve düşünürleri de etkiledi.
Nizamî'nin Hamsede işlediği konular, daha sonra Sadi Şirazi'nin Bostanında, Mevlana Celaleddin-i Rumi'nin Mesnevisinde, Emir Hüsrev Dehlevi'nin Hamsesinde, Arif Erdebili'nin Ferhadname'sinde, Ali Şir Nevai ve Abdurrahman Cami'nin Hamsallarında ve Muhammed Fuzuli'nin Leyla ve Mecnununda yeniden işlendi.
Nizamî eserlerinde haksızlığa nefretler yağdırdı, insana ve insanlığı yüksek değer verdi, sevgi, hürriyet ve mesleği yüceltti, vatan, toprak ve hayat gibi kavramları ilahileştirdi.
Hayatın anlamını insana ve insanlığa saygıda gören mütefekkir şair Nizamî, eserlerinde Türkçe'deki deyim ve atasözlerini bol miktarda kullandı.
Avrupalı araştırmacılar 17'inciyüzyıldan itibaren Nizamî'nin eserleriyle ilgilenmeye başladılar, önce Fransız d'Erbelo, ardından Hammer Purgştal, Nizamî hakkında bilgi veren yazılar yazdı.
Daha sonra V. Baher, Eduard Braun, M. Hautsta, R. Levi, Rıpka ve Arberri başta olmak üzere, birçok batılı Nizamî'nin eserlerini tercüme ederek, hakkında makaleler yayımladı.
Eserlerinin önemli bölümünü, dönemin akımına uygun olarak ve Şah Ahistan'ın isteği üzerine Farsça kaleme alan Nizamî, İran edebiyatı üzerinde de önemli etki yaptı.
Rusça'ya da eserleri tercüme edilen Nizamî'yi Türk Dünyası, Mehmet Emin Resulzade'nin 'Azerbaycan Şairi Nizamî' (Ankara-1951) adlı eseriyle tanıdı.
Nizamî, doğduğu yer olan Gence'de 1209'da vefat etti ve burada defnedildi.
Sözün de su kimi letafeti var,
Her sözü az demek daha hoş olar.
Bir inci saflığı varsa da suda,
Artıq içilende derd verir su da.
İnci tek sözler seç, az danış, az din
Goy öz sözlerinle dünya bezensin.
Az sözün incitek menası solmaz,
Çoh sözün kerpic tek qiymeti olmaz
Esli temiz olan saf mirvarılar
Suya ve torpağa min bezek vurar.
Medenle dolsa da her bir hezine,
Her kiçik zerresi dermandır yene.
Üreyi ohşayan bir deste çiçek
Yüz hırman otundan yahşıdır gerçek!
Yüz ulduz yansa da göylerde, inan,
Bir güne baş eymek hoşdur onlardan.
Göyde parlasa da ne qeder ulduz,
Güneşdir nur veren aleme yalnız.
Şeyh Nizamî Gencevî
- nur_umim
- Özel Üye
- Mesajlar: 1121
- Kayıt: 19 Ağu 2007, 02:00
GENCELİ NİZAMÎ
Menim tek köhne bir dostu neçin qemhar sahlarsan?
Var ol, ehsen deyir alem, ne yahşı yar sahlarsan.
Mene hoşdur qemim, canan, ona gel derman ahtarma!
Sual etme "Nedir derdin?" eceb bimar sahlarsan?
Ne rengde sen olursan ol, seninle men varam daim,
eger tesbihe mayilsen ve ya zünnar sahlarsan
Seni men dost sayırdım, sen meni düşmen hesab etdin.
Seninle fehr edirdim, sen meni naçar sahlarsan.
eger olsa qemim yüngül, senin qüssen olar asan,
Nece ki, könlüme hoşdur, meni, dildar, sahlarsan.
Seni daim Nizamî öz eziz cananı bilmişdir,
Revamı sen onu, böyle, sitemle har sahlarsan!
- Gariban
- Moderatör
- Mesajlar: 2834
- Kayıt: 25 Tem 2007, 02:00
- sdemir
- Kıdemli Üye
- Mesajlar: 487
- Kayıt: 24 Mar 2008, 02:00
- nur_umim
- Özel Üye
- Mesajlar: 1121
- Kayıt: 19 Ağu 2007, 02:00
Gence'de Nizami Anıtı
GENCELİ NİZAMÎ
Asıl adı Cemâleddin Ebu Muhammed İlyas bin Yusuf olan Genceli Nizamî (Ölüm 1214, Gence) Azerbeycan'ın Büyük divan şairlerindendir.
Mesnevi tarzında büyük eserler vermiştir.
Firdevsi ve Senaiden etkilenen Nizamî, kendisinden sonra gelen Osmanlı ve İran şairlerini derin biçimde etkilemiştir.
Tevhid, münacaat, nat ve mehdiyelere geniş yer verdiği mesnevilerinde mecaz ve teşbih gibi edebi sanatlar çok zengin biçimde kullanılmıştır.
Nizamînin Türkçeye de çevrilen Hamsesi Mahzen-i Esrar, Hüsrev ü Şirin, Leyla vü Mecnun, Heft Peyker ve İskendername adlı mesnevilerden oluşur. Erzincanda hüküm süren Mengücek Beyi Behramşaha sunduğu 2500 beyitlik Mahzen-i Esrar ahlakî bir eserdir.
Mahzen-i Esrârdan seçmeler:
Çalış ki, kirpiğin olsun elmas gibi
Ayık ol, ülkenin nöbetini tut
Böyle mesel çekmiş akıllı insan
Kurt girmez sürüye, yatmasa çoban.
Hizmet etmek sayılır erkeklikten nişana
Halkına hizmet etmek şereftir bir adama.
Çalış kendi halkının işine yara
Giysin amelinden dünya altın elbise.
Hüner ardınca koş, halka hüner saç
Kapılar bağlama, er ol kapı aç.
Derde dayan, incitme hiç zaman eli
Eller gam çekince dert alsın seni.
Becersen herkesin yükünü sen çek
İnsana en büyük şereftir emek
Sen de elden düşüp yorulsan eğer
Senin de yükünü bütün el çeker.
Halk bana verse de eziyet, keder
Kıyamam incinsin benden bir nefer
Gidenler bir çok şey ekmiştir bize
Biz de ekmeliyiz genç neslimize.
Bulut gibi damlayla su al denizden
Verdiğinde bol bol ver esirgemeden.
İyi insanların göz yum ayıbına
İyi şey öğretmez kötü göz sana